Εικόνα
έρευνα/κείμενο: Σοφία Σταυριανοπούλου / φωτογραφίες: George Fiorakis
Η δεκαετία του 1920 βρίσκει την οδό Γ΄ Σεπτεμβρίου σε έντονη οικοδομική δραστηριότητα. Μεγάλες οικίες, ξενοδοχεία και πολυκατοικίες κτίζονται ανάμεσα στα κτήρια των παλιότερων χρόνων και ένα εμπορικό κέντρο διαμορφώνεται σιγά σιγά από την πλατεία Ομόνοιας και την πλατεία Λαυρίου μέχρι την περιοχή του αρχαιολογικού μουσείου.
Στο νούμερο 13 της Μάρνη και 46 της Γ΄ Σεπτεμβρίου, οικοδομείται στις αρχές της δεκαετίας μια πανέμορφη, εκλεκτικιστική διπλοκατοικία με ισόγεια καταστήματα, υπόγειο, δύο ορόφους και δώμα. Αν σκεφτούμε ότι ο εκλεκτικισμός είναι μια σύζευξη μεμονωμένων στοιχείων από διαφορετικούς ρυθμούς στην ίδια αρχιτεκτονική σύνθεση, τότε το συγκεκριμένο κτήριο αποτελεί ένα απτό παράδειγμα αυτής της mix and match ρυθμολογίας. Συνδυάζει νεοκλασικά στοιχεία -παραστάδες, επίκρανα, μαρμάρινα φουρούσια, γραμμώσεις στο επίχρισμα και γείσα–, με Art Déco μοτίβα στα κιγκλιδώματα, και μια πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση, εμπνευσμένη από το νεομπαρόκ, όπως ανθέμια, γιρλάντες, κομβία, στεφάνια και μετάλλια. Χωρίς αμφιβολία, τα λεπτοδουλεμένα γύψινα διακοσμητικά αυτά μοτίβα, αλλά και η διάταξή τους σε σχέση με τις πόρτες, τα παράθυρα, τα οριζόντια και τα κατακόρυφα γείσα, δημιουργούν το πιο ξεχωριστό κτήριο της γειτονιάς και το μοναδικό που αποπνέει μια τόσο αριστοκρατική και συνάμα ρομαντική διάθεση.
Εικόνα
//Δείτε ακόμη:
- Urban Arch Tales #1: Το κτίριο στην Στουρνάρη & Ζαΐμη (1933)
- Urban Arch Tales #2: Ατμοηλεκτρικός Σταθμός ΑΗΣ (1903)
- Urban Arch Tales #3: Η προαστιακή έπαυλη Κλωναρίδη
Εξαιρετική είναι επίσης η καμπύλη διαμόρφωση της γωνίας του, ενταγμένης μέσα στο περίγραμμα του όγκου, με τους μεγάλους κυκλικούς εξώστες να ανοίγονται στα τρία σημεία του ορίζοντα. Η σχεδίαση της γωνίας ως ενιαίο, αδιάσπαστο κομμάτι της πρόσοψης δεν είναι παρά μια ευφυής σύλληψη του αρχιτέκτονα, που αναδεικνύει όχι μόνο τη μορφολόγηση των όψεων, αλλά και την ίδια τη θέση του κτηρίου. Κι αυτό γιατί ακολουθώντας το συνεχές σύστημα δόμησης, η κατασκευή μοιάζει να είναι η φυσική συνέχεια της πορείας του δρόμου με την ομαλή της μετάβαση από το εμπορικό μέτωπο της Γ΄ Σεπτεμβρίου προς εκείνο στη Μάρνη και μετά στην Πατησίων.
Άλλωστε, η Αθήνα πια, μετά και την έλευση των προσφύγων, είναι μια μεγαλούπολη. Το γεγονός αυτό αλλά και η προσπάθεια του βενιζελικού αστικού εκσυγχρονισμού της περιόδου 1911-1922, έχουν ήδη τα χρόνια αυτά ανοίξει το δρόμο για τις μεγάλες επενδύσεις, που θα βελτιώσουν τις υποδομές της. Έτσι, η αμερικανική εταιρεία ULEN αναλαμβάνει τα έργα ύδρευσης και αποχέτευσης, η βρετανική POWER τις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και τη δημιουργία ηλεκτροκίνητου δικτύου συγκοινωνιών και λίγο αργότερα η γερμανική SIΕΜΕNS τη δημιουργία τηλεφωνικού δικτύου.
Εικόνα
Εικόνα
//Δείτε ακόμη:
- Urban Arch Tales #4: Μέγαρο Prokesch στη Φειδίου
- Urban Arch Tales #5: Το κτίριο στην Ηπείρου και Μιχαήλ Βόδα
- Urban Arch Tales #6: Aφιέρωμα σε αθηναϊκό κτίριο του Βαλεντή
- Urban Arch Tales #7: Το ιστορικό κτίριο στην οδό Ζωοδόχου Πηγής και Ισαύρων
Λίγα χρόνια μετά την ανέγερση του κτηρίου λοιπόν, στις 7 Ιανουαρίου 1928 θεμελιώνεται ο νέος υπόγειος σταθμός της Ομόνοιας και ξεκινά η κατασκευή της υπόγειας σήραγγας. Η Γ΄ Σεπτεμβρίου μετατρέπεται σε εργοτάξιο. Στις 27 Αυγούστου του 1928 ένα φωτογραφικό καρέ θα παγώσει το χρόνο στη διασταύρωση αυτή. Εκεί, η διάνοιξη έχει συναντήσει τον παλιό συλλέκτη ακαθάρτων υδάτων, τον οποίο οι εργάτες έχουν ξεκινήσει να διαλύουν, ώστε να καλουπώσουν στη συνέχεια τη σήραγγα. Άνθρωποι, βαγονέτα, γερανοί, μαδέρια, σπίτια, καταστήματα και η Γ΄ Σεπτεμβρίου του Μεσοπολέμου να απλώνεται μπροστά μας γοητευτική και ανεπανάληπτη. Η μετέπειτα κλινική Φωτεινού εντυπωσιάζει με το ύψος της, ενώ δίπλα της οι δύο αδιαίρετες οικοδομές στο νούμερο 44 και 46 εντυπωσιάζουν με την αρχιτεκτονική τους. Το κτήριο της γωνίας, κάτω από το δυνατό ήλιο αυτού του αυγουστιάτικου απομεσήμερου, λάμπει, γεμάτο ζωή, ακόμα περισσότερο στις λεπτομέρειές του. Οι ένοικοι έχουν τα παντζούρια κλειστά και οι αδελφοί Στασινόπουλοι έχουν κατεβάσει τις τέντες του καταστήματός τους, που καταλαμβάνει ολόκληρο το ισόγειο, για να προστατέψουν τα προϊόντα τους.
Εικόνα
Εικόνα
Κάποτε, η σήραγγα στο σημείο αυτό κατασκευάζεται, το αποχετευτικό δίκτυο αντικαθίσταται και τούτο το κομμάτι των δρόμων παραδίδεται στους ανθρώπους του. Κάποια χρόνια μετά, στην απέναντι γωνία από το κτήριο αυτό, κτίζεται το μοντέρνο κτήριο του θεάτρου “ΛΥΡΙΚΟΝ”, ένας κομβικός τόπος συνάντησης καλλιτεχνών και κοινού, που θα κρατήσει τη γειτονιά ακμαία σε όλη τη διάρκεια της κατοχής και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1940.
Ωστόσο, στα χρόνια που ακολούθησαν, νέες χρήσεις, νέες ανάγκες και νέοι νόμοι αλλάζουν ραγδαία την πόλη. Η οικοδομική συνοχή σπάει, τα κτήρια γύρω από τη διασταύρωση Γ΄ Σεπτεμβρίου και Μάρνη κατεδαφίζονται, αφήνοντας ανέγγιχτο το κτήριο της γωνίας προς την Πατησίων.
Και ένα φωτογραφικό καρέ από το 1928, μας θυμίζει ότι το σήμερα θα πρέπει να παίρνει ζωή από το χθες, μήπως και αγαπήσουμε ακόμα περισσότερο την πόλη μας.
Δείτε ακόμη
*Ευχαριστούμε το Μουσείο Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων ΣΑΠ-ΕΗΣ-ΗΣΑΠ για την παραχώρηση του αρχειακού υλικού.
Εικόνα
Εικόνα
//Δείτε ακόμη:
- Urban Arch Tales #8: Ένα κτίριο με Bauhaus επιρροές, ανάμεσα σε πολυκατοικίες και νεοκλασικά
- Urban Arch Tales #9: Το ιστορικό σπίτι του πρώτου δασκάλου του Δημοτικού Σχολείου της Κωλέττη
- Urban Arch Tales #10: Η πολυκατοικία στην οδό Ελλανίκου 33 στο Παγκράτι
κείμενο/έρευνα: Σοφία Σταυριανοπούλου / φωτογραφίες: George Fiorakis
*φωτογραφίες ελεύθερες για αναδημοσίευση, αν δεν αφορά εμπορική χρήση, πάντα με αναφορά της πηγής
