Εικόνα
έρευνα/κείμενο: Σοφία Σταυριανοπούλου
φωτογραφίες: George Fiorakis
Στην εκπνοή της δεκαετίας του ‘50, στη συμβολή των οδών Μουτσοπούλου και Σηραγγείου, η εταιρεία «Παύλος Μιχαηλίδης – Μαρία Ιωσηφίδου Ο.Ε» αναλαμβάνει την κατασκευή στο παραλιακό μέτωπο της Ζέας -το Πασαλιμάνι- μιας τετραώροφης πολυκατοικίας με καταστήματα στο ισόγειο. Η αρχιτεκτονική και στατική μελέτη εκπονείται από τον πολιτικό μηχανικό Παύλο Μιχαηλίδη, η οικοδομική άδεια εκδίδεται το Σεπτέμβριο του 1959, ενώ 3 χρόνια αργότερα θα προστεθούν στο κτήριο τα must για τις πολυκατοικίες των 60s, ένα ρετιρέ και ένα δώμα.
Η λιτή μορφολογία του κτηρίου φέρει όλα τα standards της τότε μοντέρνας τυπολογίας, που φτάνουν ακέραια στο σήμερα: τα σχεδόν επίπεδα έρκερ, τα μικρά μπαλκόνια, τα ανοίγματα με τα πλαστικά ρολά, το ιβουάρ αρτιφισιέλ, η μαύρη σιδερένια εξώθυρα με τα χρυσά πλαίσια, οι μαρμάρινες επενδύσεις και τα μωσαϊκά. Είναι με άλλα λόγια μια καθ΄ όλα τυπική πολυκατοικία αυτής της ιδιότυπης μεταπολεμικής αισθητικής.
Ίσως όμως όχι και τόσο τυπική.
Εικόνα
Γυρνώντας πολύ πίσω το χρόνο, τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ είναι μια εποχή ορόσημο για την περιοχή. Τότε, μεγάλα τεχνικά έργα ξεκινούν για να ενωθεί ο Πειραιάς και τα τρία φυσικά λιμάνια του, η Ζέα, η Μουνιχία και ο Κάνθαρος, με την Αθήνα και o μικρός οικισμός αναπτύσσεται σταδιακά σε μια καλοσχεδιασμένη κατά το ιπποδάμειο σύστημα, πόλη. Όχι πολλά χρόνια αργότερα και με τον Ξέρξη προ των πυλών, ο χρησμός της Πυθίας για το απόρθητο ξύλινο τείχος αναστατώνει τους Αθηναίους, οι οποίοι εν τέλει αποφασίζουν να επενδύσουν στη δημιουργία στόλου για να σώσουν την πόλη τους.
Εικόνα
Εικόνα
//Διαβάστε ακόμη:
- Urban Arch Tales #1: Το κτίριο στην Στουρνάρη & Ζαΐμη (1933)
- Urban Arch Tales #2: Ατμοηλεκτρικός Σταθμός ΑΗΣ (1903)
- Urban Arch Tales #3: Η προαστιακή έπαυλη Κλωναρίδη
Γρήγορα η Αθήνα εξελίσσεται σε ισχυρή ναυτική δύναμη της εντός και καθ’ ημάς θάλασσας. Τα τρία λιμάνια της μεταμορφώνονται με πρωτοφανείς ρυθμούς σε ναυτικές βάσεις, με πολυάριθμες λιμενικές κατασκευές, όπως νεώρια, νεωλκεία, και νεώσοικους, να αναπτύσσονται περιμετρικά τους. Από τα πιο εντυπωσιακά σε μέγεθος οικοδομήματα είναι οι νεώσοικοι, τα επιμήκη δηλαδή κτίσματα που φιλοξενούν τις τριήρεις στη στεριά, για να συντηρηθούν και να φυλαχθούν μέχρι να έρθει η ώρα να ξαναπέσουν στο νερό.
Η ακμαία πόλη του Πειραιά παύει να υπάρχει, όταν το 86 π.Χ. ο Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας την καταστρέφει σχεδόν ολοκληρωτικά. Τα ερείπια των λιμενικών εγκαταστάσεων μένουν θαμμένα για περισσότερο από 19 αιώνες, ωσότου η πόλη καταφέρει να βγει από το λήθαργό της. Ήταν πια το 1880, όταν οι ανασκαφές στη Ζέα αποκαλύπτουν 20 από τους 196 συνολικά νεώσοικους που υπήρχαν στο λιμάνι αυτό. Από αυτούς, μόνο τρεις σώζονται σε καλύτερη κατάσταση, αφού διατηρούν την εσωτερική κιονοστοιχία τους, τον μοναδικό τοίχο που βρισκόταν στην πίσω πλευρά τους και μέρος του δαπέδου τους. Και είναι αυτοί που εντοπίζονται στο οικόπεδο μεταξύ των οδών Ακτή Μουτσοπούλου και Σηραγγείου.
Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα
//Διαβάστε ακόμη: ΣΤΗΛΗ URBAN ARCH TALES
Βρείτε όλα τα αρχιτεκτονικά κτήρια & αφιερώματα, εδώ.
Έτσι, 80 σχεδόν χρόνια αργότερα, ο Παύλος Μιχαηλίδης θα δεχθεί μια μεγάλη πρόκληση. Να αναγείρει μια σύγχρονη πολυκατοικία επάνω στα παλιότερα δημόσια κτήρια της πόλης, τους τρεις αυτούς νεώσοικους του μεγαλύτερου από τα τρία πολεμικά λιμάνια της. Αυτό στον Πειραιά συμβαίνει για πρώτη φορά. Και στην Αθήνα εξάλλου, μόνο δύο κτήρια κρύβουν τότε στα υπόγειά τους αρχαιότητες, ένα από το 1950 στην Αριστείδου και ένα από το 1957 στην Δραγατσανίου, στα οποία διατηρήθηκαν ορατά αλλά δυστυχώς απροσπέλαστα, τμήματα του θεμιστόκλειου τείχους.
Ο Μιχαηλίδης όμως θέλει στο υπόγειο της πολυκατοικίας να δημιουργήσει έναν ορατό -στο μέτρο του δυνατού βέβαια- αρχαιολογικό χώρο. Να κρυφοπέφτει το βλέμμα του περαστικού από τα παράθυρα της στάθμης του δρόμου σε εκείνο ακριβώς το σημείο που η πόλη έρχεται σε επαφή με το παρελθόν της και να διεισδύει στις απαρχές των σύνθετων διαδρομών που θα χαράξει ο Πειραιάς, ως ένα από τα σημαντικότερα και πιο δραστήρια λιμάνια της Μεσογείου, μέσα στους αιώνες που θα ακολουθήσουν.
Σήμερα, η vintage πολυκατοικία στις οδούς Ακτή Μουτσοπούλου και Σηραγγείου 1 φαίνεται να κουβαλά τα επίδικα μιας αναβράζουσας εποχής, όταν οι απότομες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές γέννησαν άλλα στερεότυπα στο χώρο και στον τρόπο του κατοικείν. Δεν παύει όμως να είναι η αφήγηση και των εποχών αυτών που έχουν αφήσει άμεσα και έμμεσα το αποτύπωμά τους στον Πειραιά αλλά και μια απόδειξη ότι η πόλη αυτή ζει τη δική της συνέχεια ακόμα κι αν τίποτα γύρω της δεν επιτρέπει παλινδρομήσεις με το παρελθόν.
Εικόνα
Εικόνα
Δείτε ακόμη
Εικόνα
//Διαβάστε ακόμη:
- Urban Arch Tales #4: Μέγαρο Prokesch στη Φειδίου
- Urban Arch Tales #5: Το κτίριο στην Ηπείρου και Μιχαήλ Βόδα
- Urban Arch Tales #6: Aφιέρωμα σε αθηναϊκό κτίριο του Βαλεντή
ακολουθήστε το inExarchia στο facebook, instagram, twitter, youtube
κείμενο/έρευνα: Σοφία Σταυριανοπούλου
φωτογραφίες: George Fiorakis
*φωτογραφίες ελεύθερες για αναδημοσίευση, αν δεν αφορά εμπορική χρήση, με αναφορά της πηγής
