Εικόνα
Συντάκτης: Μάκης Κ. / αρχική εικόνα Albert Uderzo και Rene Goscinny
Μια παρενέργεια που έχει αυτή η κατάσταση με τον ιό είναι ότι μετατρέπει τις ζωές μας σε αριθμούς. Άνθρωποι και μνήμες σαρώνονται και μπαίνουν σε λίστες χρήσιμες μόνο για στατιστικές αναλύσεις. Μέσα στην τρέλα των ημερών, έφυγε ένας από τους δυο πατεράδες της περίφημης παρέας του Αστερίξ και του Οβελίξ. Ο Αλμπέρ Ουντερζό γεννημένος το 1927, σε μια μικρή πόλη 120 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Παρισιού έμελλε να γίνει ο συνδημιουργός ενός κόμικ σύμβολο στην παγκόσμια συλλογική κουλτούρα, αν υπάρχει κάτι τέτοιο. Οι περιπέτειες του Αστερίξ έχουν μεταφραστεί σε 110 γλώσσες και διαλέκτους και έχουν χαρίσει αστείες και ξέγνοιαστες στιγμές σε μικρούς και μεγάλους, και στους Γαλάτες αλλά και στους Ρωμαίους αυτού του κόσμου. Ο Ουντερζό (με καταγωγή από την Ιταλία) έκανε το σχέδιο, ενώ ο έτερος δημιουργός, ο Γκοσινί, που χάθηκε νεότατος στα 50 του, έγραψε το σενάριο στις 24 πρώτες ιστορίες οι οποίες θεωρούνται οι καλύτερες και πιο κλασικές.
Αλμπέρ Ουντερζό
//Διαβάστε ακόμη: Comic Review: Η Μητρόπολη του Χρυσού / Ένα κόμικ επικής φαντασίας και αναζήτησης
Ο μεγάλος αδελφός του Αλμπέρ, Μπρούνο, είχε δει το ταλέντο του αδελφού του και τον παρότρυνε να ασχοληθεί επαγγελματικά με την εικονογράφηση και ήδη από το 1943 τον είχε φέρει σε επαφή με ορισμένους εκδότες. Μεγάλος θαυμαστής του Walt Disney ο Αλμπέρ Ουντερζό, τον θεωρούσε τη σημαντικότερη επιρροή του, το οποίο είναι κάπως παράδοξο αν το καλοσκεφτεί κανείς. Έτσι λοιπόν, η επαγγελματική πορεία του Ουντερζό στο σκίτσο ξεκινάει αρκετά νωρίς, κάπου μετά τον πόλεμο με στριπάκια και γελοιογραφίες, μεταπηδώντας σιγά-σιγά στο χώρο των κόμικς όπου οι γαλλόφωνες χώρες (κυρίως το Βέλγιο) χώρες είχαν τότε σημαντικούς δημιουργούς και απαιτητικό κοινό. Η γνωριμία του κάπου τον χειμώνα του 1950 - 51 με τον Γκοσινί (δούλευαν στο ίδιο γραφείο), έμελλε να είναι σημαδιακή και για τους δύο αλλά και για το κοινό. Δεν έφτασαν βέβαια με το καλημέρα στη δημιουργία του Αστερίξ και του Οβελίξ, αλλά πέρασαν από αρκετά καλλιτεχνικά κύματα που ωρίμασαν τη συνεργασία και τους έδιναν ιδέες και τροφή για κάτι περισσότερο. Ξεκίνησαν την συνεργασία τους κάνοντας γελοιογραφίες σε γυναικεία περιοδικά, μετά έγραψαν κόμικ για παιδιά σε αντίστοιχα περιοδικά ενώ στη συνέχεια, το 1958 πήγαν στο περιοδικό TinTin* το οποίο μεσουρανούσε στα γαλλοβελγικά κόμικ. Όπως λένε οι φήμες της εποχής, ο Ερζέ, που ήταν ο διευθυντής, δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα το καρτουνίστικο σχεδιαστικό στυλ του Ουντερζό και έτσι αυτή η συνεργασία δεν κράτησε ιδιαίτερα και αποχώρησαν το 1961 - αφού είχαν ήδη φτιάξει το δικό τους περιοδικό όπως θα δούμε παρακάτω. Ο Ουντερζό, επειδή ήταν μεγάλος καλλιτέχνης, μπορούσε να σχεδιάσει και ρεαλιστικά όπως θριαμβευτικά έδειξε στο Τανγκύ και Λαβερντύρ, αλλά ήξερε να προσαρμόζει το σχέδιο του κάθε φορά στο σενάριο και στο αναμενόμενο κοινό.
Η αρχική περίοδος συνεργασίας του Ουντερζό με τον Γκοσινί, έδωσε στο κοινό, μεταξύ άλλων, το κόμικ για παιδιά Ιωάννη Πιστόλε και την Ούμπα Πα όπου έχουμε την ευτυχία να τα έχουμε μεταφρασμένα στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μαμούθ αλλά και παλαιότερα από τις εκδόσεις Ψαρόπουλος (την Ούμπα Πα).
Εικόνα
Τα 4 τεύχη του Ιωάννη Πιστόλε, από τις εκδόσεις Μαμούθ
Το 1959, ο Ουντερζό μαζί με τον Γκοσινί και άλλους κομίστες, έκαναν το μεγάλο βήμα και δημιούργησαν το περιοδικό Pilote, στο οποίο κα πρωτοδημοσιεύθηκαν, από το πρώτο τεύχος, οι ιστορίες του Αστερίξ.
Εικόνα
Ένα τεύχος του περιοδικού Pilote
Ο Αστερίξ ο Γαλάτης ήταν η πρώτη ιστορία που δημοσιεύθηκε και όπως μπορεί να δει κανείς, το σχεδιαστικό στυλ του Ουντερζό, αν και ώριμο, εξελίχθηκε όχι μόνο μέσα στη διάρκεια των πρώτων τευχών αλλά και μέσα στο ίδιο το τεύχος, από την αρχή έως το τέλος, ενώ και στους χαρακτήρες υπάρχει διαφορά αφού ο Οβελίξ στο πρώτο τεύχος είναι στην καλύτερη περίπτωση… κομπάρσος ενώ ο Ιντεφίξ εμφανίστηκε στο πέμπτο τεύχος στο Γύρο της Γαλατίας.
Εικόνα
2 καρέ από το πρώτο τεύχος του Αστερίξ, η διαφορά στους χαρακτήρες σε σχέση με αυτό που γνωρίζουμε είναι εμφανής
Για τη σημασία του Αστερίξ σε παγκόσμιο ή ευρωπαϊκό επίπεδο, τα έχουν πει άλλοι, και τα έχουν πει πολύ καλύτερα! Η διπλή ανάγνωση (για μικρούς και μεγάλους), τα κοινωνικά σχόλια της κάθε εποχής που εκδόθηκαν οι ιστορίες, η μαεστρική χρήση της γλώσσας, το σχέδιο που εντυπωσιάζει χωρίς περιττά στοιχεία και η ικανότητα να παίζουν με τα στερεότυπα με μη προσβλητικό τρόπο είναι κάτι που το αντιλαμβάνεται κανείς με την πρώτη ανάγνωση και είναι από τις συνταγές της επιτυχίας της σειράς. Δεν είναι τυχαίο πως στο παρελθόν τη μετάφραση των τευχών ανέλαβαν σημαντικοί Έλληνες λογοτέχνες όπως ο Κώστας Ταχτσής και ο Αργύρης Χιόνης. Μια ενδιαφέρουσα ανάλυση με όλες τις κρυμμένες αναφορές (πολλές από τις οποίες μπορεί να καταλάβει μόνο ένας Γάλλος που ζούσε την εποχή που κυκλοφορούσαν) ανά τεύχος, έχει ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια ο Σαραντάκος στο ιστολόγιο του, με έμφαση στην ελληνική απόδοση ονομάτων και λεκτικών ιδιωματισμών.
Αν και κανείς δεν διαβάζει Αστερίξ για να μάθει ιστορία, δεν μπορώ να μην πω πως η ανάγνωσή του είναι μια βουτιά στην Ρωμαϊκή εποχή της Ευρωπαϊκής Ιστορίας για την οποία οι νέοι ηλικιακά αναγνώστες (αλλά και οι μεγαλύτεροι) έχουν άγνοια, αφού το μάθημα τη ιστορίας στο σχολείο είναι μια ελληνοκεντρική μίξη μυθολογίας και προπαγάνδας.
//Διαβάστε ακόμη: 10 Κόμικ που έχουν πολλά να πουν / Μέρος 'Α
Εικόνα
Τα τεύχη του Αστερίξ στις τελευταίες τους εκδόσεις, από την Μαμούθ
Όπως ανέφερα προηγουμένως, μια μεγάλη επιτυχια του Ουντερζό (με τον Σαρλιερ στο σενάριο) ήταν το Τανγκύ και Λαβερντύρ, όπου περιγράφει τις περιπέτειες 2 πιλότων σε ειδικές αποστολές. Είχε και αυτό μεγάλη επιτυχία εκείνη την εποχή στη Γαλλία αλλά δεν απέκτησε την διαχρονικότητα του Αστερίξ. Αρχικά είχε κυκλοφορήσει το 1959 στο Pilote, ενώ στην Ελλάδα κυκλοφόρησαν λίγες ιστορίες στο πολυθεματικό περιοδικό Αστερίξ των Εκδόσεων Σπανού στα τέλη της δεκαετίας του 60 και ένα μόνο άλμπουμ από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου σε μια ιστορία χωρίς όμως τον Ουντερζό στο σχέδιο αφού αποχώρησε στο 7ο τεύχος για να αφοσιωθεί περισσότερο στο Αστερίξ.
Εικόνα
Καρέ του Ουντερζό από το Τανγκύ και Λαβερντύρ
Μετά τον θάνατο του Γκοσινί, κυκλοφόρησαν 9 (ή 10 ανάλογα με το πως τα μετράει κανείς) άλμπουμ με τις περιπέτειες του Αστερίξ στα οποία o Ουντερζό έγραφε και το σενάριο και τα οποία ήταν το ένα… χειρότερο από το άλλο από άποψη σεναρίου, ενώ στο προ-τελευταίο (Kαι ο Ουρανός Έπεσε στο Κεφάλι τους) εμφανίζονται και εξωγήινοι! Προσωπικά, χαίρομαι που προσπάθησε να κρατήσει ζωντανούς τους ήρωές του ακόμα και έτσι. Θα μπορούσε να ζητήσει να γράψει κάποιος άλλος το σενάριο, αλλά μήπως έτσι να αισθανόταν πως προδίδει τον συνεργάτη και αδελφό του, στα μάτια των αναγνωστών ή και στα δικά του… Το τελευταίο Αστερίξ με τον ίδιο στο σχέδιο κυκλοφόρησε το 2009.
Μια ιστορία που απασχόλησε τους Γάλλους αλλά και τους απανταχού κομικσόφιλους, ήταν η δικαστική διαμάχη του Ουντερζό με την κόρη του και τον σύζυγό της που ξεκίνησε το 2007 και τελείωσε το 2014. Ο Ουντερζό το 2007 αποφάσισε να πουλήσει το 60% των εκδοτικών δικαιωμάτων του στον εκδότη του με αποτέλεσμα η κόρη (και ο σύζυγος) να ισχυριστούν ότι ο πατέρας της έχει νοητικό πρόβλημα και έχει πέσει θύμα εκμετάλλευσης. Ευτυχώς, αυτή η ιστορία τελείωσε το 2014 με συμβιβασμό αλλά υποθέτω πως.. δεν έκαναν μετά γαλατικό τσιμπούσι.
Εικόνα
Φόρος τιμής στον Ουντερζό από τον Γκουαρνίδο (Blacksad) στα πλαίσια έκδοσης για τα ογδοηκοστά γενέθλια του. Η έκδοση έχει κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα από τη Μαμούθ (Ο Αστερίξ και οι φίλοι του)
Δείτε ακόμη
Κλείνοντας, θέλω να σταθώ σε 2 θέματα που λίγο-πολύ συνδέονται και μεταξύ τους και αφορούν την επιτυχία και την διαχρονικότητά του Αστερίξ.
Το πρώτο αφορά την εκδοτική τους πορεία. Τα Αστερίξ κυκλοφορούν στην Ελλάδα από το 1968, με το δικό τους πολυθεματικό περιοδικό, των εκδόσεων Σπανού. Στην πραγματικότητα ήταν μια ελληνική μεταγραφή του Pilote. Στη συνέχεια, κυκλοφόρησαν σε μορφή άλμπουμ από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου το 1978 και το 1989 από τις εκδόσεις Μαμουθ όπου και συνεχίζουν και σήμερα να εκδίδουν τις νέες ιστορίες από τους επιγόνους, αλλά και να επανεκδίδουν τις παλιές. Τα Αστερίξ δηλαδή κυκλοφορούν σχεδόν από πάντα.
Το δεύτερο θέμα είναι πως, τα Αστερίξ της Μαμούθ ήταν και, μάλλον είναι ακόμα, πολύ φθηνά για αυτό που προσφέρουν. Μέχρι και πρόσφατα είχαν τιμή πώλησης κοντά στα 4 ευρώ ή και φθηνότερα. Τα αντίστοιχα άλμπουμ στο εξωτερικό κοστίζουν υπερδιπλάσια τιμή. Τα Αστερίξ είναι φθηνά και είναι για όλους.
Τα 2 παραπάνω γεγονότα και σε συνδυασμό με την καλοκαιρινή διανομή κόμικς της Μαμούθ στα περίπτερα και τα κέντρα τύπου της επαρχίας, οδηγούν στο διαπιστωμένο από όλους συμπέρασμα πως σε κάθε σπίτι, στο χωριό ή στην εξοχή, στο σπίτι των παππούδων ή της θειας, οι περιπέτειες του Ουντερζό και του Γκοσινί θα περίμεναν να διαβαστούν (ξανά και ξανά) κάνοντάς μας παρέα στα ατελείωτα και ζεστά ελληνικά μεσημέρια του καλοκαιριού, και κατά συνέπεια, αν η πατρίδα είναι τα παιδικά μας χρόνια, τότε σίγουρα είμαστε και λίγο Γαλάτες ή και λίγο Ρωμαίοι...
*Μια σημείωση στους αναγνώστες. Στα γαλλοβέλγικα κόμικς (και όχι μόνο) οι ιστορίες μιας σειράς κυκλοφορούσαν σε πολυθεματικά περιοδικά, σε συνέχειες, ενώ μετά την ολοκλήρωση της ιστορίας κυκλοφορούσαν και σε άλμπουμ (48 ή 52 σελίδες). Σε ένα τεύχος ενός τέτοιου περιοδικού ήταν δημοσιευμένα τμήματα από πολλές και διαφορετικές ιστορίες.
Εικόνα
Συντάκτης: Μάκης Κ.
Ακολουθήστε το inExarchia στο facebook, instagram, twitter, youtube
