Εικόνα
κείμενο/φωτογραφίες: Dimitra Fasfali, George Fiorakis
Είτε είσαι σινεφίλ, είτε όχι, έχεις πιθανότατα ακούσει για την Ααβόρα, το ιστορικό σινεμά της οδού Ιπποκράτους, στην Νεάπολη, στο κέντρο της Αθήνας. Πρόκειται για ενα καλλιτεχνικό σινεμά που στέκεται στην ίδια θέση εδώ και 52 ολόκληρα χρόνια, με την κόκκινη επένδυση και βελούδινη αυλαία ακόμα να κρατά γερά στην αίθουσά της. Και, ίσως, αυτό είναι και το μεγαλύτερο πλεονέκτημά του, πως σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει και μια αισθητική που γίνεται ολοένα πιο επιφανειακή και αναλώσιμη, η Ααβόρα μένει πάντα εκεί γοητευτική και ελαφρώς.. μυστηριώδης. Γι’ αυτό και συνεχίζουμε και την προτιμούμε, για τις καλλιτεχνικές και ιδιαίτερες ταινίες της, την ιστορία της και τη συνολική εμπειρία θέασης που προσφέρει: το οικείο, λίγο σκοτεινό περιβάλλον και το αίσθημα που σου αφήνει, σαν να βρίσκεσαι κι εσύ για λίγο στη δική σου νουάρ ταινία.
Το όνομά της δεν είναι καθόλου τυχαίο: η ααβόρα (Elaeis guineensis) είναι στην πραγματικότητα ένας φοίνικας που ευδοκιμεί στη Δυτική Αφρική, και τα δύο «α», ακολουθούμενα από ένα «β», ήταν ένας έξυπνος τρόπος για να καταχωρηθεί το σινεμά πρώτο στις αλφαβητικές λίστες με τις αίθουσες της εποχής, έχοντας παράλληλα ένα ενδιαφέρον όνομα που τραβουσε την προσοχή, σε μια εποχή που ο αριθμός των κινηματογράφων της Αθήνας ήταν πολύ μεγάλος.
Dolby Stereo στην Ααβόρα, την δεκαετία του 80
Το σινεμά, στην Νεάπολη Εξαρχείων υπήρχε στην ίδια τοποθεσία, από το 1965, σαν ένα συνοικιακό σινεμά που παρήκμαζε, με το όνομα Σινέπολις (από τα πολλά σινεμά). Περίπου το 1983 ο Θόδωρος Ρίγγας, μέχρι τότε αιθουσάρχης αγαπημένων θερινών σινεμά, αναλαμβάνει τη διαχειρίσή της και φέρνει ταινίες-σύμβολα όταν και η ρότα αλλάζει. Από τότε η Ααβόρα καθιερώθηκε ως ένα καλλιτεχνικό σινεμά και χαρίζει μέχρι και σήμερα στο αθηναϊκό κοινό κινηματογραφικές βραδιές όπως πρέπει να είναι.
Όπως μας εξήγησε η σημερινή ιδιοκτήτρια, Πέγκυ Ρίγγα, που μας υποδέχτηκε φιλικά στην Ααβόρα, ο πατέρας της, Θόδωρος Ρίγγας, αφού απέκτησε το σινεμά το ’83, έπαιζε επί 1 χρόνο μόνο επαναλήψεις, κάτι που γινόταν μόνο στα θερινά. Σε έναν χρόνο, είχε καταφέρει, ρισκάροντας, να μετατρέψει την Ααβόρα από ξεχασμένο συνοικιακό σινεμά σε ένα καλλιτεχνικό σινεμά (art cinema), που έφερε στο αθηναϊκό κοινό ταινίες-σύμβολα, όπως το «Όσα παίρνει ο άνεμος», τη «Τζίλντα», το «Blade runner» του ’80 και συνεχείς πρώτες προβολές από τότε μέχρι τώρα. Το όνομα της Ααβόρας ήταν και παραμένει συνδεδεμένο με τον κινηματογράφο στην πιο καλλιτεχνική του μορφή, με επιλεγμένες ταινίες που διαμόρφωσαν ήδη από το 1980 τη συνείδηση του σινεφίλ – και όχι μόνο- κοινού της Αθήνας.
Για την ιστορία #1
Δύο ταινίες με τις οποίες ταυτίστηκε η ιστορία της Ααβόρας και φανερώνουν ξεκάθαρα τη φιλοσοφία του σινεμά που συνεχίζεται έως και τώρα, είναι το «Σινεμά ο Παράδεισος» του Giuseppe Tornatore και το «Betty Blue» του Jean-Jacques Beineix. Ο Θόδωρος Ρίγγας στοιχημάτισε και για τις δύο, πιστεύοντας πως η τέχνη τους ήταν πολύ αξιόλογη, κόντρα στο αθηναϊκό κοινό, που σνόμπαρε αρχικά για αρκετό καιρό και τις δυο: ο Beineix δεν ήταν γνωστός ακόμα στην Ελλάδα και το «Σινεμά ο Παράδεισος» είχε βγει πριν τα Χριστούγεννα και κανείς δεν του έδωσε σημασία. Ο Ρίγγας, αυτοδημιούργητος στο χώρο και με εξαιρετικό καλλιτεχνικό ένστικτο, πρόβαλλε πεισματικά τις δύο ταινίες, γιατί προτιμούσε ο κινηματογράφος του να παίζει τέχνη, παρά να κόβει εισιτήρια. Το αποτέλεσμα; Μετά από κάποιο καιρό ο κόσμος έμαθε, στόμα με στόμα, ότι οι ταινίες ήταν όντως πολύ καλές: το «Σινεμά ο Παράδεισος» έπαιζε για 29 εβδομάδες συνεχόμενα, όπως αναφέρει και ο Δημήτρης Φύσσας στο βιβλίο του «Τα Σινεμά της Αθήνας 1896-2013», και το Betty Blue έβγαλε μια ολόκληρη σεζόν, με τις δυο ταινίες να παίζουν αποκλειστικά στην αίθουσα της Ααβόρας.
Εικόνα
Φεστιβάλ εξαιρετικών ταινιών / Αφιέρωμα στη γυναίκα / Μάρτιος 1984
Εικόνα
Εικόνα
Για την ιστορία #2
Εκτός από χώρο τέχνης και θέασης, η Ααβόρα βρέθηκε αρκετές φορές και σε περιστάσεις…κοινωνικού ενδιαφέροντος και αναταραχής! Χαρακτηριστικό παράδειγμα που περιγράφει αναλυτικά ο Δ. Φύσσας στο βιβλίο του, ήταν η προβολή της ταινίας «Ο Τελευταίος Πειρασμός» του Σκορτσέζε το 1988, που πολεμήθηκε όσο λίγες από την εκκλησία και τους φανατικούς Χριστιανούς. Σύμφωνα με μαρτυρίες και ρεπορτάζ της εποχής, σε κάθε αίθουσα που παιζόταν η ταινία, όσοι τη θεωρούσαν αιρετική, αντι-χριστιανική και άλλα τέτοια, συνήθιζαν να σαμποτάρουν την προβολή. Στην Ααβόρα όμως, οι θεατές, πολλοί απ’ τους οποίους είχαν γυρίσει και άλλους κινηματογράφους του κέντρου χωρίς να μπορέσουν τελικά να δουν την ταινία, διαδήλωσαν εναντίων των θρησκόληπτων, παρουσία ΜΑΤ, φωνάζοντας αντι-συνθήματα που έμειναν στην ιστορία, όπως «έξω οι παπάδες από τους σινεμάδες» και «δεν υποχωρούμε, αν δεν αφοριστούμε». Η Ααβόρα ήταν ένα από τα λίγα –αν όχι το μόνο- σινεμά της Αθήνας που κατόρθωσε να προβάλλει τον Τελευταίο Πειρασμό καθώς παρέμεινε αλώβητη από τις επιθέσεις των φανατικών, μεταφέροντας στο αθηναϊκό κοινό μια ταινία-ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου.
Εικόνα
η Ααβόρα τη δεκαετία του 80
Εικόνα
Το σινεμά διατηρεί μια σταθερή πορεία μέχρι και σήμερα, βασιζόμενο στην ίδια φιλοσοφία με την οποία ξεκίνησε και προσφέροντάς μας μια εμπειρία που ξεπερνά την απλή θέαση. Η ίδια η τοποθεσία της, ψηλά στην Ιπποκράτους, σε μια ανήσυχη και όμορφη περιοχή, σύνορα Εξάρχεια, παίζει τεράστιο ρόλο στο συναίσθημα που σου δημιουργεί μπαίνοντας. Ένας χώρος νουάρ, με πολλούς καθρέφτες και αντανακλάσεις, η Ααβόρα είναι η ίδια ένα πραγματικό μουσείο του κινηματογράφου. Στα αριστερά με το που μπεις, στέκεται μια γιγαντοαφίσα 50 ετων, που απεικονίζει ένα μικρό παιδί. Όπως μάθαμε, η αφίσα υπήρχε εκεί από όταν πρωτοστήθηκε το σινεμά, από το 1965 περίπου, χωρίς να είναι γνωστό ακριβώς από ποια ταινία είναι- ο αστικός θρύλος θέλει το παιδί να είναι από κάποιο πρόμο της ταινίας «Το Χαμίνι», από τις πρώτες ταινίες του βωβού κινηματογράφου που δημιούργησε σχεδόν εξ ’ολοκλήρου ο Τσάρλι Τσάπλιν το 1921. Στο βάθος, κατεβαίνοντας τις σκάλες που οδηγούν στην αίθουσα προβολών, την προσοχή σου δε μπορεί παρά να τραβήξει μια επιβλητική μηχανή προβολής των πρώτων δεκαετιών του 1900, που σίγουρα λίγοι έχουν δει από κοντά. Μια μηχανή που λειτουργούσε με κάρβουνο αντί για λάμπα: οι αρκετά πιο παλιοί μπορεί να θυμούνται το χαρακτηριστικό θόλωμα της οθόνης όταν ο χειριστής ξεχνιόταν και δεν αντικαθιστούσε το κάρβουνο στον προβολέα και το περίφημο «Ρίξε κι άλλο κάρβουνο» από τους αγανακτισμένους θεατές.
Εικόνα
η Ααβόρα σήμερα
Εικόνα
------
Ακολουθήστε το inExarchia | facebook - instagram - twitter - youtube
------
Εικόνα
Εικόνα
Μηχανή προβολής των πρώτων δεκαετιών του 1900, που λειτουργούσε με κάρβουνο
Το ζεστό ξύλο, το έντονο κόκκινο χρώμα στα χαλιά και την αίθουσα προβολών, οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες αστέρων του σινεμά, οι αφίσες από ταινίες-ορόσημα και οι καθρέπτες, σου δίνουν την αίσθηση πως παίζεις κι εσύ τον δικό σου ρόλο, στο χώρο της Ααβόρας. Το κόκκινο χαλί και οι σκάλες που κατεβαίνεις για να μπεις στην αίθουσα προβολών σχεδόν σε οδηγεί, υπαινικτικά, σε έναν διαφορετικό κόσμο κινηματογραφίας. Η αίθουσα προβολών δεν είναι αμφιθεατρική, αλλά τα καθίσματα είναι τοποθετημένα έτσι, ώστε να κοιτάζουν όλα κατευθείαν στην οθόνη. Συλλεκτικά αντικείμενα υπάρχουν παντού: μια βιτρίνα έξω από την αίθουσα φιλοξενεί μικρές χειροποίητες δημιουργίες της Μαρίας Διακοδημητρίου που διατίθενται προς πώληση, με διάσημες πρωταγωνίστριες σε τρισδιάστατο σχεδιασμό, όπως η Liza Minelli στο Cabaret, ή η Marlene Dietrich στο The song of songs. Μια άλλη βιτρίνα στην είσοδο περιέχει ενθύμια και αντικείμενα, όπως συλλεκτικά ποτήρια σαμπάνιας από τις ολονύχτιες προβολές Όσκαρ που προβάλλονταν στη δεκαετία του ’90 σε διάφορα σινεμά, κασετίνα της «Φαντασίας» της Ντίσνεϋ με βιντεοκασέτες και λιθογραφία, φιγούρες από τον «Πόλεμο των Άστρων» κ.α. Δίπλα, αφίσες, παλιές και καινούριες, συλλεκτικές και μη, βρίσκονται προς πώληση, σε έναν χώρο που με αυτόν τον τρόπο ενώνει όχι μόνο όσους ενδιαφέρονται για τον κινηματογράφο, αλλά και τους συλλέκτες.
Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα
Κάτι που επίσης αξίζει να παρατηρήσεις, είναι μια παλιά, vintage πλέον, μηχανή που κρέμεται στον τοίχο δίπλα στο μικρό αλλά πλήρως εξοπλισμένο cine bar, μια τιτλέζα! Η Πέγκυ μας πληροφόρησε πως πρόκειται για παλιό μηχάνημα-πατέντα, φτιαγμένο στο χέρι από εξαρτήματα μηχανών προβολής, το οποίο χρησίμευε για να «ρίχνει» τους υπότιτλους πάνω στην οθόνη. «Παλιά», εξηγεί, «η μεταγλώττιση κόστιζε πολύ και οι υπότιτλοι δεν ήταν ενσωματωμένοι πάνω στην ταινία όταν την παραλαμβάναν οι Έλληνες διανομείς από το εξωτερικό. Έτσι, επειδή στην Ελλάδα δεν υπήρχαν τόσα χρήματα για να μεταγλωττίσουμε, χρησιμοποιούσαμε την τιτλέζα, η οποία, κατά τη διάρκεια της προβολής πρόβαλλε επιπρόσθετα πάνω στην ταινία τον αντίστοιχο υπότιτλο. Έτσι σωθήκαμε από την απαίσια μεταγλώττιση, που είναι κανόνας σε άλλες χώρες». Η τιτλέζα ήταν ένα μηχάνημα που χρησιμοποιούνταν πολύ στην Ελλάδα, ενώ ο χειρισμός του απαιτούσε πολλή προσοχή και συγκέντρωση: οι υπότιτλοι έπεφταν πάνω σε κάθε σκηνή χειροκίνητα από τον χειριστή της μηχανής, ενώ, όπως ακριβώς και με τους χειριστές που ξεχνούσαν να…ρίξουν κι άλλο κάρβουνο στις παλιές μηχανές προβολής, έτσι και με τις τιτλέζες, τα ευτράπελα δεν έλειπαν! Σε τέτοιες περιπτώσεις λέγονταν το περίφημο «Χασάπη γράμματα».
Εικόνα
Τιτλέζα, παλιό μηχάνημα-πατέντα φτιαγμενο στο χέρι που μας γλίτωσε από τη μεταγλώττιση ταινιών
Εικόνα
Κατασκευασμένο από εξαρτήματα μηχανών προβολής, χρησίμευε για να ρίχνει τους υπότιτλους στην οθόνη
Το αρχείο της Ααβόρα είναι φυσικά ξεχωριστό. Ένα από τα πιο όμορφα, νοσταλγικά σημεία μέσα στο σινεμά, είναι το παταράκι της Ααβόρα, που είναι και το γραφείο της Πέγκυς Ρίγγα, ψηλά πανω από το κυλικείο. Αν και δεν είναι γενικά ανοιχτό στο κοινό για ευνόητους λόγους, καταλαβαίνεις ότι είναι η καρδιά και το μυαλό της Ααβόρα. Με χαρά και εκτίμηση που μας δόθηκε η ευκαιρία, περάσαμε αρκετή ώρα εκεί, ανακαλύπτοντας σιγά-σιγά την ιστορία του σινεμά. Φυλλάδια και προγράμματα από το ’80, ανακοινώσεις για φεστιβάλ, όπως το «Φεστιβάλ Εξαιρετικών Ταινιών», φακοί ολων των ειδών από μηχανες της παλιάς εποχής και συλλεκτικές μπομπίνες παλιών ταινιών. Δίπλα στα προγράμματα και τις φωτογραφίες από τα πρώτα χρόνια του κινηματογράφου, κάτω από έναν ζωγραφικό πίνακα για τον θερινό Ριβιέρα της Βαλτετσίου, μια συλλογή από μαύρα αιγυπτιακά ομοιώματα και μια μικρή στήλη της Ροζέττας. Η Πέγκυ Ρίγγα, που εκτός από διαχειρίστρια της Ααβόρας είναι και αρχαιολόγος, έχει συγκεντρώσει στο μικρό γραφείο, στο πατάρι, τις αγάπες της: σινεμά και αρχαιολογία. Η ίδια αγαπούσε πάντα την Αίγυπτο, τις φορεσιές και τα εξωτικά της στοιχεία- όπως μας λέει και η ίδια, η αρχαιολογία για εκείνη έχει κοινά στοιχεία με το σινεμά. "Ζεις, μέσα από μια ταινία, τις ζωές των άλλων, ακριβώς όπως και μέσα από μια ανασκαφή. Και η φαντασία, εξ’ άλλου, είναι απαραίτητη και στον κινηματογράφο και στην αρχαιολογία."
Ξεφυλλίσαμε, επίσης, ένα βιβλίο-αρχείο, όπου είναι καταχωρημένες, χειρόγραφα, όλες οι ταινίες που έχουν προβληθεί ποτέ στην Ααβόρα και ο αριθμός των εισιτηρίων τους. Η αλήθεια είναι πως δε χρειάζεται να είσαι αιθουσάρχης ή σινεφίλ για να ανατριχιάσεις: Καζαμπλάνκα, Ο Πόλεμος των Άστρων, Κουρδιστό Πορτοκάλι , Η Λάμψη και άλλες, με χιλιάδες εισιτήρια ανά βδομάδα, σε μια εποχή που η Ααβόρα καθιερώθηκε μέχρι και σήμερα ως καλλιτεχνικό καταφύγιο των Εξαρχείων και της Αθήνας, ένα μέρος που έβαλε ψηλά τον πήχη της κινηματογραφικής προβολής σε μια ολόκληρη πόλη.
Εικόνα
Το αρχείο της Ααβόρα από το 1983
//
Δείτε ακόμη:
- Εδώ όλες οι προβολές που παίζουν στην Ααβόρα
- Αγαπημένα στέκια: Μια βόλτα για φαγητό, ποτό και ξενύχτι στα Εξάρχεια
- 5 Δρόμοι. Κλασικό, ωραίο, εξαρχειώτικο μαγαζί που παντρεύει το παλιό με το νέο χρόνια τώρα
Εικόνα
Καζαμπλάνκα / 1984 / εκατοντάδες εισιτήρια καθημερινά
Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα
Για μας, η ομορφιά και η ατμόσφαιρα οποιουδήποτε μέρους επηρεάζεται πάντα από την προσωπικότητα των ανθρώπων που το έφτιαξαν και το λειτουργούν. Έτσι και στην Ααβόρα, όπου και να γυρίσεις το βλέμμα, ακόμα και σε σημεία που δε θα περάσεις σαν θεατής, υπάρχουν φιγούρες, αφίσες και φωτογραφίες, κάτι που σου δείχνει πως όλα αυτά τα στοιχεία αποτυπώνουν τρόπο ζωής και όχι απλά μια προσπάθεια διακόσμησης. Όταν για την ίδια την Πέγκυ, το σινεμά είναι ένα κουκούλι, ένα καταφύγιο στο οποίο βιώνεις την ενέργεια των σκηνών και του κόσμου δίπλα σου, οπότε είναι φυσικό ότι ακριβώς αυτό το συναίσθημα θα βγει και στον θεατή, με το που μπει στην Ααβόρα. Γι’αυτό το λόγο και το παλιό παραδοσιακο σινεμά της μιας αίθουσας στην οδό Ιπποκράτους παραμένει ακόμα και σήμερα ένα καλλιτεχνικό σημείο, ένα μέρος που δε θα δεις κάποιο blockbuster, αλλά μια ταινία που σίγουρα κάτι θα έχει να σου πει, ανάμεσα σε κόσμο που αναζητά το ίδιο με σένα, σε μια κινηματογραφική εμπειρία από την αρχή μέχρι το τέλος.
Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα
κείμενο/φωτογραφίες: Dimitra Fasfali, George Fiorakis
Ακολουθήστε το inExarchia στο facebook, instagram, twitter, youtube
