Εικόνα
Συντάκτης: Κλέλια Α., επιμέλεια Γιώργος Φιοράκης
Μια δεκαετία περίπου πριν, όταν η Αθήνα ένιωθε τις πρώτες δονήσεις της κρίσης, πολλές πρωτοβουλίες, συλλογικότητες και δράσεις ξεκίνησαν. Ανάμεσά τους η Πρωτοβουλία Κατοίκων Εξαρχείων: στις συναντήσεις και τις συνελεύσεις της μία μικρή ομάδα ανθρώπων με καλλιτεχνικές ανησυχίες δημιούργησε μία μικρή χορωδία με αφορμή μία ιδέα για θεατρική ομάδα και ένα.. παστίτσιο! Έτσι, το 2011, στην κοπή της πίτας της Πρωτοβουλίας Εξαρχείων, η μικρή νεοσύστατη χορωδία κάποιων μελών της είπε το “Σ΄ένα παπόρο μέσα” έχοντας άμεση και μεγάλη απήχηση. Ο αριθμός των ανθρώπων που θέλησαν να συμμετέχουν στην νέα ιδέα διπλασιάστηκε αμέσως και η Χορωδία Εξαρχείων είχε ήδη γεννηθεί.
Η Αννίτα Δεκαβάλλα διέθεσε το Θέατρο Εξαρχείων για τις πρόβες, στις οποίες κυριολεκτικά γινόταν το αδιαχώρητο για κάποιο διάστημα, και γρήγορα η χορωδία μετασχηματίστηκε σε μία ξεχωριστή καλλιτεχνική συλλογικότητα. Συναντήσαμε κάποια από τα μέλη της στην καθιερωμένη συνάντηση της Τρίτης στην Καλλιδρομίου (ο χώρος της Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων φιλοξενεί τη χορωδία για τις πρόβες της κάθε Τρίτη) και μιλήσαμε για την ιστορία και τη σημαντικότητα της ύπαρξης καλλιτεχνικών και αυτοοργανωμένων πρότζεκτ στη ζωή στην άγρια μεγάλη πόλη.
στον χώρο της Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων, όπου στεγάζεται η Χορωδία
Εικόνα
είχαμε την χαρά να ξεφυλλίσουμε τα ντοσιέ με τους μουσικούς θησαυρούς της Χορωδίας
Εικόνα
εξωτερικές πρόβες της Χορωδίας Εξαρχείων, στα σκαλάκια του Λόφου, το 2019
Η Χορωδία Εξαρχείων είναι αυτοοργανωμένη και ανοιχτή σε όλους, χωρίς καμία συνδρομή ή χρέωση. Το κύριο χαρακτηριστικό της, όπως μας επισημαίνει η ομάδα, είναι η οριζόντια δομή της. Στη χορωδία δεν έχει σημασία αν είσαι μουσικός ή ερασιτέχνης μιας και ο τρόπος που λειτουργεί, η σχεδόν 30μελής πια ομάδα της είναι ισότιμος για όλους. Στα εννέα χρόνια παρουσίας της χορωδίας η σύσταση της ομάδας άλλαξε πολλές φορες μέχρι και σήμερα, άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών, φύλων, εθνικοτήτων, τάξεων και τραγουδιστικών ικανοτήτων έχουν περάσει από τη συλλογικότητα και έχουν αποτελέσει κομμάτι του οργανισμού της. Πρόκειται για μία διαδικασία συλλογικής μάθησης και δημιουργικότητας και παρόλο που στη χορωδία υπάρχει μία κεντρική καθοδήγηση από μαέστρο, στην ουσία η αρμονία δημιουργείται από την ισότιμη καλλιτεχνική ευθύνη και απόδοση των μελών της. H Αφροδίτη που γνωρίσαμε, μεταξύ άλλων, ήταν και η πρώτη καλλιτεχνική “διεύθυνση” της χορωδίας έως το 2018 που για δύο χρόνια ανέλαβε η Κωνσταντίνα, εθελοντικά αν και επαγγελματίας μουσικός. Η ομάδα μιλάει με σεβασμό και αγάπη για τις/ τους μαέστρες/ους μιας και στην ουσία εδώ δεν υπάρχει ιεραρχία αλλά ανταλλακτική μάθηση. Σημερινοί μαέστροι της χορωδίας είναι η Εύα, ο Σαλβατόρε, η Ακριβή και η Ιωάννα. Ο Σαντιάγο από την Αργεντινή, συμμετείχε επίσης στη διεύθυνση της χορωδίας.
“Αν είσαι μουσικός ή δεν είσαι δεν έχει καμία σημασία. Υπήρξαν μουσικοί που δυσκολεύτηκαν και άνθρωποι με μηδενική εμπειρία που εντάχθηκαν άψογα σε όλες τις φωνές: σοπράνο, μπάσα κλπ, το σύνολο έχει από μόνο του μία μαγική ομοιογένεια“ μας λέει ο Αποστόλης που συμμετέχει από το 2015 στην χορωδία, η Αρετή συμπληρώνει ότι “και για τους επαγγελματίες όπως για παράδειγμα για κάποιους που τραγουδούν σόλο είναι τρομερή η διαδικασία να ενώνεις τη φωνή σου με άλλες φωνές”. Οι αμεσοδημοκρατικές μέθοδοι μάθησης εδώ ισχύουν φυσικά και στην επιλογή των τραγουδιών: οποιοσδήποτε συμμετέχει στη χορωδία μπορεί να προτείνει ένα τραγούδι και οι άλλοι στηρίζουν για να το αποδώσουν. Δεν υπάρχει αυστηρό κριτήριο και, από ότι μας έδωσαν να καταλάβουμε, ο σκοπός είναι η συμπεριληπτικότητα, η ποικιλία αλλά και το να περνάνε καλά. Κοινή άποψη όλων συμπληρώνει ο Γιώργος, είναι “η ενθάρρυνση των ιδεών της συλλογικότητας, όλοι μπορούν να τραγουδήσουν και θέλουμε να ξέρουν ότι μπορούν”. Στην Χορωδία Εξαρχείων, εκτός από τους γείτονες και τους κατοίκους της γειτονιάς, συμμετέχουν άνθρωποι από διαφορετικές περιοχές της Αθήνας. Για εκείνους η χορωδία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους και δεν διστάζουν να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις για να μην χάνουν τις πρόβες. Στη συνάντηση μας μάθαμε ότι ο Νίκος έρχεται από τον Κορυδαλλό και η Ρεγγίνα από την Πετρούπολη αλλά και άλλοι από τα Πατήσια, την Κυψέλη, την Νέα Σμύρνη, το Μοσχάτο, την Γλυφάδα κ.ο.κ. Με αφορμή το τραγούδι η συμμετοχή στην χορωδία παίρνει την άλλη, πέραν της μουσικής εκπαίδευσης, σημαντική της διάσταση: αυτή της κοινωνικότητας, της ανάπτυξης κοινωνικών σχέσεων και του χτισίματος τελικά μιας κοινότητας με κοινά χαρακτηριστικά.
ακούστε την Χορωδία Εξαρχείων και το Ντι τι τι!
Εικόνα
παλαιότερη ανοιχτή πρόβα, σαν συναυλία, στους πεζόδρομους της γειτονιάς!
Εικόνα
η Χορωδία Εξαρχείων στη Νάξο
“Γιατί, βρίσκουμε ότι το να τραγουδάνε οι άνθρωποι μαζί χωρίς αποκλεισμούς είναι πράξη πολιτική.” Η ανοιχτή κουλτούρα, η μη ιεραρχημένη δομή και η ενσυναίσθηση των μαέστρων και των μελών της είναι τα σημεία που επαναλαμβάνονται συχνά και ομόφωνα στη συνάντησή μας.
Η εμπειρία της συμμετοχής στη Χορωδία Εξαρχείων, πέραν της προσωπικής εξέλιξης από την απόκτηση μουσικών γνώσεων, είναι πάνω από όλα μία συμμετοχική ομαδική δράση με προεκτάσεις στην κοινωνικότητα, την ανάπτυξη δεξιοτήτων για κάθε μέλος της αλλά και την διεκδίκηση δίκαιων αιτημάτων μέσω της μουσικής. Σημαντικό κομμάτι της, μέχρι τώρα, ιστορίας της, είναι η “εκτός Εξαρχείων” δράση της με τη συμμετοχή της σε φεστιβάλ και τις συνεργασίες με άλλες συλλογικότητες. Είναι σημαντικό να αντιληφθεί κανείς την ουσία της εξέλιξης της συλλογικότητας όταν μέσα από τις αφηγήσεις των μελών περιγράφεται η μετάλλαξη της. Η παλιότεροι μοιράζονται μαζί μας ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της: “όταν ξεκινήσαμε την Χορωδία, σκοπός μας ήταν να τραγουδάμε σε πορείες και δράσεις. Στην πορεία αντιληφθήκαμε, αν και συμμετέχουμε εννοείται σε πολλές, ότι αυτό δεν ήταν εύκολο για όλα τα μέλη της συλλογικότητας. Έτσι, θεωρήσαμε σημαντικότερο το κομμάτι της ανθρώπινης επαφής, της ενθάρρυνσης και της οικειότητας αλλά και εξίσου πολιτικό μιας και εδώ δίνουμε την ευκαιρία, ανεξαρτητου ηλικίας, φύλου και εθνικότητας, να τραγουδήσει, να έχει λόγο και να ενωθεί μαζί μας όποιος θέλει”.
Η γλώσσα, άλλωστε, ουδέποτε αποτέλεσε εμπόδιο για την συμμετοχή κάποιας/ου στην χορωδία. Αντίθετα κάθε φορά που κάποιο νέο μέλος με διαφορετική καταγωγή μπαίνει στη χορωδία, η ομάδα λέει τραγούδια από την δική του κουλτούρα. Έτσι στο μάλλον fusion ρεπερτόριό της θα ακουστούν τραγούδια βαλκανικά, ελληνικά, από την Νότιο Ιταλία, από την Κύπρο, την Κρήτη, τσιγγάνικά κ.α Οι άνθρωποι που συμμετείχαν στη χορωδία με διαφορετικές μητρικές γλώσσες εξέλιξαν άλλωστε και πολύ γρήγορα την εκμάθηση της ελληνικής μέσα από το τραγούδι. Από αυτό το καζάνι διαφορετικών πολιτισμών προέκυψε και η σημαντική συμμετοχή της Χορωδίας Εξαρχείων στην Λειψία στις 15 Σεπτεμβρίου 2018 στο Chorkrawall Fest Alternativer Chöre, όπου τραγούδησε μαζί με αυτοοργανωμένες χορωδίες από την Βιέννη, το Βελιγράδι, την Λειψία σε αυτοοργανωμένο χώρο πολιτισμού. Στην ίδια λογική η ομάδα ταξίδεψε και στην Νάξο όπου συμμετείχε σε εκδηλώσεις της κολεκτίβας Κυκλαδίας στο Χαλκί. Η παρουσία της είναι πάντα ενεργή, φυσικά, στις δράσεις της γειτονιάς όπως οι εκδηλώσεις στο Πάρκο Ναυαρίνου, της Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων και φυσικά σε γλέντια και άλλες δράσεις στη Αθήνα (όπως για παράδειγμα το Εγχείρημα Πουλιά).
H Χορωδία Εξαρχείων στο Πάρκο της Ναυαρίνου και στο τραγούδι "το Μαργούδι κι Αλεξανδρής"
Εικόνα
Chorkrawall Fest Alternativer Chöre με τη συμμετοχή της Χορωδίας Εξαρχείων
Αξίζει να σταθούμε λίγο παραπάνω στην αξία που έχει η συμμετοχή στη συλλογικότητα και στην διαδικασία που “ενώνεις την φωνή σου με άλλες φωνές”. Το γεγονός ότι η Χορωδία είναι ταυτόχρονα και ένα αγαπημένο μεγάλο παρεάκι ανήσυχων ανθρώπων, δεν έχει αφαιρέσει ούτε στο ελάχιστο από τον τρόπο λειτουργίας της, την τυπικότητα και τη δέσμευση απέναντι στο αποτέλεσμα. Η Χορωδία Εξαρχείων είναι το ζωντανό παράδειγμα μιας απόλυτα επιτυχημένης μη θεσμικής δομής στην οποία οι ίδιοι οι συμμετέχοντες ορίζουν την επιτυχία της. Έτσι λοιπόν, κανείς δεν χάνει την πρόβα του, κανείς δεν αργεί και σε κάθε συνάντηση οι τραγουδιστές ξεκινούν απόλυτα συγκεντρωμένοι στο έργο τους και αφού φυσικά τραγουδήσουν: τα αυτοσχέδια γλεντάκια ακολουθούν σχεδόν πάντα τις πρόβες για κοινωνικοποίηση και καλή παρέα. Εδώ, το γεγονός ότι η γνώση προσφέρεται δωρεάν, και η ενσυναίσθηση απέναντι στην ομάδα αποτελούν κομμάτια του συνδετικού ιστού της κολλεκτίβας.
Τα παιδιά χαρακτηρίζουν την Χορωδία ως “οικογένεια” και κάθε ένα μέλος έχει μία προσωπική ιστορία που το συνδέει με την δράση της. Ο Αποστόλης, για παράδειγμα, όταν μετακόμισε στην Αθήνα και δεν ήξερε κανέναν, τυχαία μπλέχτηκε σ ένα γλέντι της χορωδίας στη γειτονιά και αυτό αποτέλεσε έναυσμα για την κοινωνική του ζωή στην πόλη. Η Ρεγγίνα -που έμαθε από τον θεσσαλονικιό Πασχάλη και συνάδελφό της για την χορωδία- δεν είχε τραγουδήσει ποτέ. Η απευθείας δημόσια έκθεσή της σε δημόσιες δράσεις, μας είπε, την “έλυσαν”: “Μέσα από την έκθεση, την ενθάρρυνση και την καλή παρέα, πέρα από τη χαρά της μάθησης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας βελτιώνεσαι και ως άνθρωπος”. Για τα μέλη της, η Χορωδία Εξαρχείων αποτελεί σημείο αναφοράς στις ζωές τους, “από το τραγουδιστικό που ξεκινάει από το μηδέν έως στο ότι διαβάζουμε σιγά-σιγά μουσική και περνάμε χρόνια με ανθρώπους που γινόμαστε ομάδα, κοινότητα” μας λέει ο Πασχάλης. Από την αρχική σύσταση η ομάδα αλλάζει συνεχώς, όμως κάθε φορά οι νέες φωνές μοιάζουν σαν ήταν από την αρχή κομμάτι της, η αίσθηση του οικείου και του ανήκειν είναι αδιαμφισβήτητη.
Στα άλλα ενδιαφέροντα που κάνει η τραγουδιστική παρέα είναι οι θεατρικές μουσικές παραστάσεις που προέκυψαν από τις γνωριμίες μεταξύ των μελών της (κάθε ένας φέρνει τις γνώσεις και τις τέχνες του στην ομάδα) όπως οι Πηνελόπες το 2017/2018 και το ‘Ενα Καιρό μια Φορά” το 2019/2020. Επίσης για κάποιο χρονικό διάστημα υπήρξε και παιδική χορωδία. Πολλά είναι τα Σάββατα που μπορεί να πετύχεις κάποιο γλέντι στην Καλλιδρομίου. Την εποχή της πανδημίας οι πρόβες βγήκαν έξω σε υπαιθριες συναντήσεις στο Πεδίον του Άρεως, στον πεζόδρομο Πρασσά, στο προαύλιο του αρχαιολογικού μουσείου, στον πεζόδρομο της Θεμιστοκλέους και συχνά στον Λόφο του Στρέφη, ταξιδεύοντας φωνές και νότες στα ηχοχρώματα της πόλης. Στην πρώτη καραντίνα άλλωστε τα παιδιά έφτιαξαν και ένα βιντεάκι με την προσπάθεια να προβάρουν από το σπίτι.
Εικόνα
Τσικνοπέμπτη με την Χορωδία Εξαρχείων και τον Χαρούλη στα Εξάρχεια
Εικόνα
από μουσική πορεία στα Εξάρχεια, φωτογραφία στο Πάρκο της Ναυαρίνου
“Αν μπορούσα να συμπυκνώσω σε μία λέξη την εμπειρία μου, από την συμμετοχή μου χορωδία, θα ήταν ευγνωμοσύνη”, μας λέει η Εύα Μυλωνά, μία από τους εθελοντές μαέστρους της συλλογικότητας.
Η διαθεσιμότητα, λένε, ενός τραγουδιστή να τραγουδησει ότι του δωθεί είναι χαρακτηριστικό ενός επαγγελματία: η Όλγα, η Ρεγγίνα, η Αφροδίτη, η Αρετή, ο Πασχάλης,η Εύα, η Νίκη, η Μυρτώ, η Δέσποινα, ο Νίκος και όλα τα μέλη της χορωδίας Εξαρχείων μας θέτουν την πραγματικότητα αλλιώς. Η ανοιχτή καρδιά, η ελευθερία και η αυτόνομη σκέψη και δράση όταν βρουν πρόσφορο έδαφος ανθίζουν και η χορωδία το αποδεικνύει εδώ και εννέα χρόνια. Και για αυτά τα χρόνια που θα έρθουν και θα ενώσουν τις φωνές τους μαζί μας και μαζί σου. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το ότι η Χορωδία κατάφερε να αναπτυχθεί στα Εξάρχεια, στο κέντρο της Αθήνας, σε μια περιοχή που έχει το ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο να στηρίξει την γέννηση και την ανάπτυξη τέτοιων πρωτοβουλιών. Πρωτοβουλίες που μας κρατούν ενεργούν και μας δίνουν τη δυνατότητα να κρατήσουμε τη γειτονιά στα χέρια μας, απαντώντας με το δικό τους φωτεινό τρόπο στα σκοτάδια των ημερών. Στα Εξάρχεια που αγαπάμε ευχόμαστε πάντα να συνεχίσουν να φυτεύονται οι σπόροι για μια άλλου τύπου κοινωνικότητα και κανονικότητα. Αυτή της ισότητας, της αλληλεγγύης και της δημιουργίας.
Ευχαριστούμε πολύ όλη την ομάδα της Χορωδίας Εξαρχείων που μοιράστηκε μαζί μας τις εμπειρίες και την ιστορία της.
*Μετά από κάθε πρόβα υπάρχει ελεύθερη συνεισφορά από τα μέλη της Χορωδίας Εξαρχείων για την ενίσχυση του χώρου της Πρωτοβουλίας Κατοίκων αλλά και για τις ανάγκες της χορωδίας.
Εικόνα
Δείτε ακόμη
Πληροφορίες και συμμετοχή: Facebook Page
Ηχογραφήσεις και δράση: yourvoice.gr
Η χορωδία Εξαρχείων είναι ανοιχτή σε όσους είναι ανοιχτοί γι αυτήν.
Θα την βρείτε στην Καλλιδρομίου 50
Τραγουδήστε ελεύθερα!
Συντάκτης: Κλέλια Α., επιμέλεια Γιώργος Φιοράκης
