Εικόνα
Συντάκτης: Κλέλια Α. / επιμέλεια Γιώργης Φιοράκης
Σταματήστε ότι κάνετε, το ντοκιμαντέρ για τη Βαβέλ θα παίξει στα σινεμά. Με αφορμή την έναρξη των προβολών του “Βαβέλ - από τη Σιωπή στην Έκρηξη”, από τις 18 Νοεμβρίου στην Ανδόρα -πληροφορίες για τις προβολές εδώ- ο σκηνοθέτης Μελέτης Μοίρας μιλάει στο inExarchiagr για την ταινία και το περιοδικό που διαμόρφωσε μία γενιά (και όχι μόνο).
"Πώς είναι κάποιοι φοιτητές που με τα λεφτά των διακοπών κάνουν μια τρέλα; Κάναμε μια τρέλα..."
Φλεβάρη του 1981 εμφανίζεται στα περίπτερα η "τρέλα" της Νίκης και της Εύης Τζούδα, η "τρέλα" μιας δημιουργικής παρέας: το πρώτο τεύχος "ΒΑΒΕΛ -Περιοδικό Κόμικς (και όχι μόνο)". Τιμή ΔΡΧ. 60.
Έσβησε, "δεν έκλεισε", 27 χρόνια αργότερα, έπειτα από 246 τεύχη αλλά και 14 Φεστιβάλ –γιορτές- ΒΑΒΕΛ στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων.
Ο Μελέτης Μοίρας ανασκάπτει την ιστορία της Βαβέλ, στο ντοκιμαντέρ που ξεκίνησε την φεστιβαλική και κινηματογραφική του πορεία το 2020. Στην προηγούμενη δουλειά του “Diamonds in the Night Sky”, ο σκηνοθέτης αφηγήθηκε την ιστορία μιας συχνότητας, αυτής του ραδιοφωνικού σταθμού Jazz Fm. Με το νέο του ντοκιμαντέρ αφηγείται την ιστορία ενός θρυλικού έντυπου και των ανθρώπων του. Την ιστορία μιας κοινότητας που καθόρισε την σχέση μιας γενιάς με την ένατη τέχνη και ακόνισε μοναδικά την κριτική μας σκέψη. Φαίνεται σαν ο σκηνοθέτης να έχει βάλει σκοπό να καταγράψει και να δώσει την αξία που τους αξίζει στα κομμάτια αυτά που συνέθεσαν την αναλογική πλευρά της νιότης μας και συγχρόνως να συστήσει στην νεότητα τις παρέες αυτές που διαμόρφωσαν το δημιουργικό και καλλιτεχνικό χάος-κληρονομιά στο μυαλό μας. Μαζί της θα δούμε και τη μικρού μήκους ταινία του σκηνοθέτη "Silence".
αριστερά το πρώτο τεύχος της Βαβέλ / δεξιά το τελευταίο τεύχος της Βαβέλ
Το μακρυνό πια 1981 κυκλοφόρησε η Βαβέλ και ήταν κάτι παραπάνω από ένα περιοδικό κόμικς. Ένας καλλιτεχνικός χείμαρρος που βρήκε ανταπόκριση, γεμίζοντας το πολιτιστικό κενό και εκπαιδεύοντας ένα διψασμένο κοινό που αναζητούσε κάτι διαφορετικό και αληθινό μακριά από τις αγκυλώσεις της περιόδου. Προκλητική και ανεξάρτητη, η ΒΑΒΕΛ ήταν το έντυπο της εποχής που έθρεψε μέσα από τα καρέ και τις αναγνώσεις της την τοπική αντικουλτούρα.
Η Βαβέλ σύστησε στους αναγνώστες της διεθνείς δημιουργούς όπως ο Milo Manara, o Moebius, ο Quino, o Edika, o Billal, o Alta κ.ο.κ Συγχρόνως μέσα από τις σελίδες της αναδείχθηκαν ντόπιοι κομίστες, συγγραφείς και δημιουργοί σχηματίζοντας σιγά σιγά αυτό που σήμερα ονομάζουμε ελληνική κοινότητα των κόμικς. Οι αναγνώστες συναντήθηκαν με τα καρέ της Τσιγγάνικης Ορχήστρας του Καλαϊτζή, τον Παρία του Λέανδρου και πολλούς άλλους και συγχρόνως με συγγραφείς και αρθρογράφους που μέσα από τη Βαβέλ βρήκαν βήμα και ελευθερία έκφρασης, μη ξεχνάμε, σε μία εποχή που η πληροφορία από τον έξω κόσμο ήταν περιορισμένη. Από το 1996, η Βαβέλ ξεκίνησε την οργάνωση του Διεθνούς Φεστιβάλ Κομικς της Αθήνας με εκθέσεις, εκδηλώσεις, παρουσίες διεθνών δημιουργών και τεράστια απήχηση στο αθηναϊκό κοινό. Η επιδραστικότητα της Βαβελ και των δράσεων που ακολούθησαν είναι αδιαμφισβήτητη. Το περιοδικό κόμικς που μιλούσε με τα γράμματα και τις εικόνες, ήταν δημιουργική μήτρα και αφύπνισε για τα καλά τα αντανακλαστικά όλων όσων την κράτησαν στα χέρια τους.
Τρείλερ Βαβέλ
Μετά από επτά φεστιβάλ και δύο βραβεία θα έχουμε την ευκαιρία να το παρακολουθήσουμε στη μεγάλη οθόνη του Ανδόρα στην Πανόρμου. Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για τις προβολές που έρχονται, εδώ.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ο Μελέτης Μοίρας μιλάει στο inExarchiagr για το “Βαβέλ - Από τη Σιωπή στην έκρηξη” και το ντοκιμαντέρ για την ιστορία του περιοδικού κόμικς (και όχι μόνο).
Η Βαβέλ υπήρξε κάτι παραπάνω από ένα περιοδικό κόμικς. Στην ουσία ήταν ένα από τα εγχειρήματα που σύστησε το ελληνικό κοινό, θα λέγαμε, με την κουλτούρα της ένατης τέχνης. Για πολλούς από εμάς (χωρίς τη Βαβέλ άλλωστε δεν θα υπήρχαν πολλά ονλάιν περιοδικά, όπως το inExarchiagr) υπήρξε ακρογωνιαίος λίθος σε ότι αφορά στον σχηματισμό της εναλλακτικής έκφρασης και έμπνευσης με πολιτικές προεκτάσεις, στο έντυπο αλλά και γενικότερα. Πιστεύεις ότι σήμερα υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν αντίστοιχα πρότζεκτ που θα μπορούν να επηρεάσουν σε αυτόν τον βαθμό την δημιουργικότητά μας ή αυτό πια ανήκει αποκλειστικά στην εποχή του αναλογικού;
Μελέτης Μοίρας: Φοβάμαι πως όχι. Τουλάχιστον όχι με τον ίδιο τρόπο. Μακάρι να βρεθεί ένας άλλος τρόπος, αλλά έχουμε κλειστεί πολύ στο ατομικό ψηφιακό μας γίγνεσθαι και δεν ανοίγουμε στο συλλογικό (ή όπως το αναφέρατε) και αναλογικό, με αποτέλεσμα το ηθικό τέλμα. Το αναλογικό έχει πάντα μια άλλη γλύκα, έχει ολόκληρη την κυματομορφή, δεν «μαντεύει» την επόμενη ψηφίδα, απλά την αναπαράγει. Από την άλλη δε μπορώ να φανταστώ τι θα γινότανε σήμερα στην εποχή του political correct με τις ιστορίες του Reiser ή του Vuillemin. Σχετικά με το πόσο κόσμο έχει επηρεάσει η Βαβέλ, θα πρέπει να σας πω, πως στη σελίδα της ταινίας λαμβάνω πολλά μηνύματα από ανθρώπους που μου λένε ακριβώς το ίδιο πράγμα. Όχι μόνο τους επηρέασε, αλλά οφείλουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία ή μια απόφαση σημαντική για την ζωή τους.
Η Βαβέλ ήταν οι άνθρωποί της. Πιστεύεις ότι η δημιουργική ελευθερία που προκύπτει από τις “παρέες” αποτελεί τον τρόπο παραγωγής των διαχρονικών τελικά πολιτιστικών έργων;
Μελέτης Μοίρας: Σαφέστατα, γιατί υπάρχει η ζύμωση. Υπάρχει ο διάλογος, η δημιουργική αντίθεση, η συμπόρευση, η αλληλεγγύη. Ξέρεις, δεν είναι εύκολο να ξεκινήσει να συζητάει μια παρέα, με δημοκρατικότητα και σεβασμό, ακόμη και αυτό, είναι μια κατάκτηση.
Εικόνα
Εικόνα
Εικόνα
Έχοντας ήδη κάνει ένα ντοκιμαντέρ για τον σπουδαίο Jazz Fm τι ήταν αυτό που σε οδήγησε στη Βαβέλ; Είναι η γοητεία της αναπόλησης που σε κινητοποίησε ή ενσωμάτωση του παρελθόντος στο σήμερα; Τι να περιμένουμε να δούμε;
Μελέτης Μοίρας: Η σκέψη και για τα δύο ντοκιμαντέρ ήταν σχεδόν ταυτόχρονη. Ξεκίνησα από τα «Διαμάντια» (Diamonds in the Night Sky- υπάρχει στην πλατφόρμα Cinobo) γιατί οι περισσότεροι εμπλεκόμενοι μου ήταν γνωστοί, σε τέτοιο σημείο που κι αν έκανα κάποιο λάθος στην απόδοση της ιστορίας (ως πρώτη μου δουλειά), απλά θα μου χαμογελούσαν.
Στην Βαβέλ δεν γνώριζα κανέναν. Έπρεπε να γίνουν όλα διαφορετικά. Πρέπει να σου πω, πως η Νίκη Τζούδα (εκδότρια) και ο Σταύρος Κούλας (art director), μου μιλήσανε, μετά από οχτώ μήνες προσπάθειας. Πλατειάζω όμως, να επικεντρωθώ στην ερώτηση. Το γεγονός πως με διαμόρφωσε ήταν αυτό που με κινητοποίησε. Ήθελα να αποτίνω φόρο τιμής σε αυτήν την παρέα που επηρέασε τόσο πολύ κόσμο, με τόσες διαφορετικές εκφάνσεις. Ήθελα και για αυτήν την παρέα (όπως και του jazz fm) να γίνει κάτι που θα μείνει. Σχετικά με αυτό που θα δείτε θα σας παραθέσω ένα κομμάτι από το γραπτό ενός φίλου για την ταινία, του Bill Hunchback (γιατί δεν είναι ωραίο να μιλάει ο δημιουργός για την ταινία του), «Δεν είχε καθόλου αυτή τη ...βαρυγδουπιά-ας-την-πούμε του "κάνουμε ντοκιμαντέρ", παρά ακολούθησε τη δροσιά μιας ποπ ταινίας».
Διαβάσαμε ότι και εσύ θεωρείς ότι η Βαβέλ σε “μεγάλωσε”. Με ποιο τρόπο επέλεξες να σχηματίσεις την αφήγηση της ταινίας;
Μελέτης Μοίρας: Παραδοσιακά πράγματα αλλά σε σύγχρονο περιβάλλον, πως ξεκίνησε, τη διαδρομή, δυσκολίες, χαρές, λύπες, το φεστιβάλ. Ήθελα να είναι μια έκδοση της Βαβέλ, αλλά στην 7η τέχνη, με όσο γίνεται (και θέλω να πιστεύω) δικό μου τρόπο. Δεν είναι τυχαίο το Νο 247 του τεύχους που υπάρχει στην αφίσα (το τελευταίο τεύχος της Βαβέλ ήταν το Νο 246). Επίσης, επειδή μου αρέσει να εντάσσω στα έργα μου, αποσπάσματα από βιβλία, ποιήματα και πεζά, στη Βαβέλ αγκάλιασα τα βιβλία του Κωστάκη Ανάν («παιδί» της Βαβέλ). Πέρασα ένα καλοκαίρι διαβάζοντάς τα (και γελώντας μόνος μου σαν χάνος) μέχρι να καταλήξω στο «Η Τελική Λήθη/ Δε Φαιναλ Θολούθιον». Μετά κάλεσα τον φίλο μου Αντώνη Τσιοτσιόπουλο και κάναμε τις απαγγελίες. Τα αποσπάσματα δεν είναι πάντα κωμικά, γιατί προσπάθησα να περάσω κάποια «κοινωνικά μηνύματα», όπως θα έκανε και η Βαβέλ.
Εικόνα
Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες και δείτε τις ώρες προβολής του ντοκιμαντέρ, εδώ
Το ντοκιμαντέρ βλέπουμε ότι χαίρει πολύ καλής ανταπόκρισης στα τοπικά φεστιβάλ. Πιστεύεις ότι η Βαβέλ και η ιστορία της είναι ένα θέμα που μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον και ενός διεθνούς κοινού, διαμέσου των φεστιβάλ, και ας μην έχει άμεση σχέση με τον τοπικό της μύθο;
Μελέτης Μοίρας: Για μένα, ναι. Γιατί είναι η ιστορία μιας παρέας, που ασχολήθηκε με αγάπη για «κάτι» και αυτό το «κάτι» επηρέασε μια χώρα. Για τους άλλους, όχι. Θέλω να πω, πως έχω κάνει κάποιες προσπάθειες οι οποίες δεν ευόδωσαν.
Μας αρέσει πολύ που οι προβολές της ταινίας λαμβάνουν χώρα σε σινεμά όπως το Άστορ, η Ανδόρα (ή το Άνεσις/στις 26ες Νύχτες Πρεμιέρας). Νιώθεις ότι υπάρχουν ακόμη αίθουσες και σημεία που έχουν ακόμη ένα κομμάτι κοινής αισθητικής και κουλτούρας;
Μελέτης Μοίρας: Σαφέστατα, είναι τοπόσημα του αστικού μας πολιτισμού. Όλοι μας έχουμε τους αγαπημένους μας κινηματογράφους και όλοι μας έχουμε αισθανθεί πόσο διαφορετικό είναι να μοιράζεσαι μια ταινία σε μια σκοτεινή αίθουσα, από το να την παρακολουθείς στον υπολογιστή ή την τηλεόραση. Όχι;
Πώς επηρέασε η πανδημία την πορεία της ταινίας; Αντιμετωπίσατε δυσκολίες; Και αν ναι, πώς τις ξεπεράσατε;
Μελέτης Μοίρας: Ναι, αρκετές. Αρχικά δεν κατάφερα να χαρώ την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (συνέπεσε με το πρώτο lockdown), αλλά και να πάω σε πολλά άλλα που λόγω πανδημίας, γινόντουσαν online. Μετά, δυσκόλεψε αφάνταστα η διανομή της. Εδώ δεν βγήκαν μεγάλες μήκους μυθοπλασίας, φανταστείτε τι γινόταν για ένα ανεξάρτητο ντοκιμαντέρ. Να είναι καλά τα παιδιά στην Weirdwave, που την πίστεψαν και της έδωσαν αυτήν την ευκαιρία.
Διαβάζοντας ένα απελευθερωτικό περιοδικό κόμικς που δεν είναι μόνο για παιδιά (δανειζόμαστε την περιγραφή της ταινίας) κρατάμε ζωντανό το παιδί μέσα μας;
Μελέτης Μοίρας: Ναι, σίγουρα. Δεν ξέρω με ποιο τρόπο θα το βρει ο καθένας, αλλά αν σκοτώσεις το παιδί μέσα σου, δεν έχει νόημα η ζωή. Να πούμε επίσης, πως μπροστά από την Βαβέλ θα παίζει η 2η μικρού μήκους ταινία που έχω κάνει, με τίτλο Silence. Γυρίστηκε την ίδια περίοδο με την Βαβέλ και είναι ένα οκτάλεπτο, μονοκάμερο, μονοπλάνο που -νομίζω πάντα- κόβει την ανάσα.
Εικόνα
Από την περιγραφή της ταινίας:
Η Βαβέλ θα προλάβει να εισάγει το ελληνικό κοινό στα ενήλικα κόμικς, να καλλιεργήσει μια ουσιαστική, εις βάθος, σχέση με την Ένατη Τέχνη, να συστήσει την εναλλακτική κουλτούρα, να πληροφορήσει για τις ευρύτερες καλλιτεχνικές τάσεις, να φιλοξενήσει στις σελίδες του και να φέρει στην Ελλάδα μερικούς από τους σημαντικότερους διεθνώς κομίστες, να δώσει το πρώτο βήμα σε μια νέα ταλαντούχα γενιά Ελλήνων δημιουργών∙ να σημαδέψει μια εποχή ολόκληρη.Μα πέρα από όλα να αποδείξει πως η συλλογικότητα, η αγάπη, η συντροφικότητα, η επίμονη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας και της πολυφωνίας, η αισθητική σύμπνοια κι η πίστη στην ιδέα, είναι τα απαραίτητα συστατικά για την υλοποίηση μιας "τρέλας". Οι διηγήσεις των ανθρώπων που την έζησαν, εικονογραφούν τη διαδρομή του θρυλικού περιοδικού και του φεστιβάλ του, στο "ΒΑΒΕΛ – Από τη Σιωπή στην Έκρηξη", ένα ντοκιμαντέρ για ένα περιοδικό κόμικς. Και όχι μόνο.”
Λίγο πριν συναντηθούμε στην αίθουσα, τραβάμε ένα παλιό τεύχος Βαβέλ από το ράφι στο γραφείο μας και χαμογελάμε ευγνώμονες που υπήρξε.
Εικόνα
η αφίσα του ντοκιμαντέρ
Written & Directed: Μελέτης Μοίρας
Camera: Κώστας Καπερνάρος, Χρήστος Τόλης, Εύη Τσάδαρη, Γιάννης Καπερνάρος
Film Editing & Colour Grading: Μιχάλης Καλλίγερης
Music: Βασίλης Μαντζούκης / Cello: Νίκος Παπαϊωάννου / Mix: Χρήστος Παραπαγίδης
Sound Design: Σωτήρης Λάσκαρης / Open Studio
Illustrator: Σώτος Ανάγνος, Νατάσα Πολύζου
B & W Photos: François L'Hotel
Poster: Σταύρος Κούλας, Σώτος Ανάγνος
Δείτε ακόμη
Χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα από το βιβλίο Η Τελική Λήθη/ Δε Φαιναλ Θολούθιον του Κωστάκη Ανάν. Απαγγελία από τον Αντώνη Τσιοτσιόπουλο.
Photo's archives: Κώστας Κουτσαφτίκης
Video's archives: Μιχάλης Ασθενίδης
Production Company: World Sound
*Μη ξεχάσουμε: μαζί με το ντοκιμαντέρ θα προβάλλεται και το “Silence” το οκτάλεπτο μονοκάμερο μονοπλάνο που μελετά τον ανθρώπινο ψυχισμό του Μελέτη Μοίρα και γυρίστηκε παράλληλα με τη “Βαβέλ”
Τρέιλερ Silence
Γυρίζει σπίτι από τη δουλειά και βρίσκει τον νεροχύτη γεμάτο πιάτα
Συντελεστές
Παίζουν: Ιωάννα Τζίκα, Μαρία Χαριτοπούλου
Διευθ. Φωτογ: Άγγελος Παπαδόπουλος
Σχεδιασμός ήχου: Σωτήρης Λάσκαρης
Ηλεκτρολόγος: Δαμιανός Τίμναιος
Make up Artist: Αρετή Χρυσικού
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Μελέτης Μοίρας
*θα βρείτε το κάλεσμα στο facebook εδώ
Εικόνα
Συντάκτης: Κλέλια Α. / επιμέλεια Γιώργος Φιοράκης
Ακολουθήστε το inExarchia στο facebook, instagram, twitter, youtube
