Εικόνα
συντάκτης/έρευνα: Δήμητρα Τέντα
Ρατσιστική βία: η βία κατά ανθρώπων ή υλικών αγαθών λόγω χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, γενετήσιου προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου. Αυτού του είδους τη βία είδαμε να απεικονίζεται στα έργα της έκθεσης «Βάλ’τους Χ – Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» που φιλοξενήθηκε στην Τεχνόπολη του δήμου Αθηναίων από 24 Γενάρη έως 2 Φλεβάρη. Η HumanRights360 και το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ έχουν διοργανώσει από κοινού την καμπάνια Βάλ’τους Χ, μια πρωτοβουλία που έχει ξεκινήσει εδώ και ένα χρόνο περίπου.
Η πρωτοβουλία Βάλ’τους Χ σχεδιάστηκε με σκοπό να εντοπίσει μέσα στην πόλη και να αναδείξει την αφανή εγκληματικότητα που συνδέεται με τις ρατσιστικές επιθέσεις στον δημόσιο χώρο. Αφού τοποθετήθηκαν αυτοκόλλητα με QR Codes στα σημεία των πιο σοβαρών καταγεγραμμένων ρατσιστικών επιθέσεων, εικαστικοί ανέλαβαν να δημιουργήσουν μια εικόνα για κάθε επίθεση. Όλο το υλικό ανέβηκε στη ιστοσελίδα του χάρτη της ρατσιστικής βίας (valtousx.gr), πάνω στον οποίο μπορεί κανείς να δει σημειωμένα με Χ τα σημεία των επιθέσεων, να κλικάρει επάνω σε κάθε Χ, να δει τη σχετική εικόνα και να διαβάσει την περιγραφή της επίθεσης.
Οι 100 επιθέσεις που αποτυπώνονται στον χάρτη της ρατσιστικής βίας είναι κάποιες μόνο από τις εκατοντάδες επιθέσεις που έχουν γίνει στην Ελλάδα από το 2010, αλλά και νωρίτερα. Ο χάρτης της ρατσιστικής βίας δείχνει πώς αυτές οι επιθέσεις κατανέμονται στο δημόσιο χώρο, στις γειτονιές ή τα μέρη που πολλοί από εμάς κυκλοφορούμε καθημερινά. Τα πορτοκαλί Χ πλησιάζουν το ένα το άλλο και συχνά αλληλοεπικαλύπτονται σε συγκεκριμένα σημεία φανερώνοντας τις περιοχές με τις περισσότερες καταγραφές, όπως η Αττική και η πλατεία Βικτωρίας. Κοινό χαρακτηριστικό σε πολλές επιθέσεις είναι ότι κανένας περαστικός δεν προσπάθησε να βοηθήσει ή να αντιδράσει με κάποιο τρόπο.
Η πιο συνηθισμένη μέθοδος ρατσιστικής επίθεσης φαίνεται να ξεκινά με τον εντοπισμό ενός ή το πολύ δύο υποψήφιων θυμάτων (κατά κανόνα ανδρών) που κινούνται στο δρόμο μετά τη δύση του ηλίου. Στη συνέχεια, η ομάδα των δραστών εμφανίζεται αιφνιδιαστικά (πεζοί ή σε μηχανές) και κλείνει το δρόμο του θύματος ή το περικυκλώνει την ίδια ώρα που άλλα μέλη της ομάδας παρακολουθούν σε μικρή απόσταση. Ακολουθεί συνήθως προσχηματική ερώτηση για την καταγωγή του υποψήφιου θύματος και αμέσως μετά χρονικά σύντομη αλλά ιδιαίτερα βίαιη ομαδική επίθεση που συχνά αφήνει το θύμα αναίσθητο στο δρόμο με τραύματα, συνήθως από μαχαίρι, που απαιτούν νοσηλεία. Τα χτυπήματα έχουν στόχο πολύ συχνά το κεφάλι και το πρόσωπο. («Το Φαινόμενο της Ρατσιστικής Βίας Στην Ελλάδα και η αντιμετώπισή του», Ειδική Έκθεση, Συνήγορος του Πολίτη, Σεπτέμβρης 2013)
Έχεις αναπτήρα; Λεωφόρος Αλεξάνδρας, Ιανουάριος 2012. Μια ομάδα οχτώ ατόμων περικυκλώνει έναν 16χρονο μετανάστη από το Αφγανιστάν. Του ζητούν αναπτήρα και μετά τον ρωτούν από πού είναι. Προτού προλάβει να αντιδράσει, τον χτυπούν με ένα καδρόνι στο κεφάλι και με ένα σπασμένο μπουκάλι του χαρακώνουν τα χέρια. Ο 16χρονος τρέχει για να γλιτώσει. Δεν καταγγέλλει το περιστατικό γιατί δεν έχει χαρτιά. Το περιστατικό καταγράφηκε από οργάνωση του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας και δημοσιεύτηκε στην Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για τη ρατσιστική βία το 2013. (valtousx.gr)
Εικόνα
της Δήμητρας Αδαμοπούλου
Οι περιγραφές των επιθέσεων, αν και πολύ σύντομες και περιεκτικές, καταφέρνουν να σοκάρουν λόγω της ωμότητας των ίδιων των πράξεων που εξιστορούν. Ενώ είναι φανερή η προσπάθεια να είναι οι περιγραφές όσο πιο λιτές και βασισμένες στα γεγονότα γίνεται, είναι πολύ δύσκολο να μην ταραχτείς διαβάζοντάς τες γιατί αυτό που περιγράφουν είναι ακραία, αναίτια βία εναντίον ανύποπτων και εντελώς ανυπεράσπιστων ανθρώπων. Οι εικαστικοί που συμμετείχαν στην πρωτοβουλία Βάλ’τους Χ αποτύπωσαν αυτές τις φρικτές στιγμές καθένας και καθεμία με το δικό τους τρόπο. Τα έργα τους συνοδευόμενα από τα κείμενα των περιγραφών έγιναν ένα Λεύκωμα, με στόχο να καταγραφούν ιστορικά τα γεγονότα, αλλά και να υποστηριχτούν οικονομικά οι δικηγόροι της Πολιτικής Αγωγής της Χρυσής Αυγής. Στο Λεύκωμα υπάρχουν ακόμη σπουδαία κείμενα των Δημήτρη Ψαρρά, Θανάση Καμπαγιάννη, Τίνα Σταυρινάκη, Λευτέρη Παπαγιαννάκη, Κλειώ Παπαντολέων, των εκπροσώπων του HumanRights360 και του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ, καθώς και μια ενότητα με σημειώσεις και σκίτσα ντοκουμέντα από την αθέατη δίκη της Χρυσής Αυγής.
//Βιβλίο-Λεύκωμα: Βάλ'τους Χ - Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής βίας. Θα το βρεις εδώ.
//Δείτε ακόμη:
- Αφιέρωμα στο Γυναικείο Κίνημα της Ελλάδας
Φωτιά. Πατήσια, Μάιος 2013. Ένα βράδυ, ο Νίκος Παπαβασιλείου και ο Γιώργος Περρής, μέλη του τάγματος εφόδου της Χρυσής Αυγής που κάνει «περιπολίες» στην περιοχή, μπαίνουν στο μπαρ «Cointreau» στην οδό Λεμεσού. Λένε στον Καμερουνέζο ιδιοκτήτη του μπαρ να το κλείσει, αλλιώς θα το κάψουν. Στις 02:00 τα ξημερώματα επιστρέφουν για να πραγματοποιήσουν την απειλή τους. Μαζί τους είναι ο Αντώνης Μπολέτης και άλλος ένας. Ο Παπαβασιλείου σπάει με μια βαριοπούλα την τζαμαρία του μπαρ και ρίχνει βενζίνη στην κουρτίνα. Ο Μπολέτης βάζει φωτιά. Για τον εμπρησμό, ο Παπαβασιλείου και ο Περρής καταδικάζονται σε 27 μήνες φυλάκιση με αναστολή. (valtousx.gr)
Δυστυχώς, στην Ελλάδα η πλειοψηφία των ρατσιστικών επιθέσεων δεν έχει καταγραφεί από τις επίσημες αρχές, είτε γιατί τα θύματα δεν είχαν χαρτιά και φοβόντουσαν ότι θα διωχθούν είτε γιατί δεν πίστευαν ότι θα γίνει πραγματική έρευνα για τη σύλληψη των δραστών. Σύμφωνα με το Συνήγορο του πολίτη (ειδική έκθεση του 2013), οι καταγεγραμμένες καταγγελίες αποτελούν μάλλον την κορυφή του παγόβουνου, καθώς η μεγάλη πλειοψηφία των ρατσιστικών επιθέσεων είτε δεν καταγγέλλεται, είτε καταγγέλλεται αλλά δεν καταγράφεται, είτε καταγράφεται αλλά όχι ως τέτοια (ρατσιστική). Η δημιουργία του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας το 2011 προσπάθησε να καλύψει αυτό το κενό, καταγράφοντας επιθέσεις με ρατσιστικό κίνητρο και δημοσιεύοντας ετήσιες εκθέσεις. Από την 1η Οκτώβρη 2011, που ξεκίνησε η συστηματική καταγραφή πράξεων βίας με ρατσιστικό κίνητρο από το Δίκτυο, έχουν καταγραφεί συνολικά 1051 επιθέσεις με περισσότερα από 1300 θύματα.
Εικόνα
Κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2018, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε μέσω συνεντεύξεων με τα θύματα 117 περιστατικά ρατσιστικής βίας με περισσότερα από 130 θύματα. Σε 74 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες-ριες ή πρόσφυγες, σωματεία αλλοδαπών και υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε 27 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI άτομα, σε 6 περιστατικά στοχοποιήθηκαν Έλληνες πολίτες λόγω χρώματος, αλλοδαπής καταγωγής ή εθνοτικής καταγωγής, σε 9 περιστατικά στοχοποιήθηκαν εβραϊκοί ιεροί ή συμβολικοί χώροι και σε 1 περιστατικό στοχοποιήθηκε ημεδαπός λόγω εκπαιδευτικής δράσης. Σε 59 περιστατικά στοχοποιήθηκαν περισσότερα του ενός θύματος, ενώ σε 63 περιστατικά η επίθεση έγινε από ομάδα. (Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, Ετήσια Έκθεση 2018)
Κάψτε τους ζωντανούς. Μυτιλήνη, Απρίλιος 2018. Η νύχτα της ντροπής! Περίπου διακόσιοι μετανάστες και πρόσφυγες, στην πλειονότητά τους Αφγανοί, πραγματοποιούν καθιστική διαμαρτυρία στην πλατεία Σαπφούς. Γύρω στις 22:00, οργανωμένες ομάδες ακροδεξιών τούς περικυκλώνουν και προσπαθούν να διασπάσουν τον αστυνομικό κλοιό που τους προστατεύει. Πετούν μπουκάλια, πέτρες, κροτίδες, ακόμα και ναυτικές φωτοβολίδες. Σημαδεύουν τις γυναίκες και τα παιδιά, που βρίσκονται στο κέντρο της πλατείας, φωνάζοντας: «Κάψτε τους ζωντανούς!». Οι αστυνομικές δυνάμεις απαντούν με χρήση χημικών και δακρυγόνων. Σε ενίσχυση των μεταναστών σπεύδουν αλληλέγγυοι πολίτες. Τα επεισόδια επεκτείνονται στην προκυμαία και στους γύρω δρόμους. Οι ομάδες των ακροδεξιών καίνε κάδους και στήνουν οδοφράγματα. Δεν συλλαμβάνεται κανένας δράστης εκείνη τη νύχτα, ενώ είκοσι πέντε μετανάστες μεταφέρονται στο τοπικό νοσοκομείο. Εντέλει, τον Φεβρουάριο του 2019 ασκήθηκε ποινική δίωξη σε είκοσι έξι δράστες, αλλά ακόμα δεν έχουν γίνει ανακρίσεις. Αντιθέτως, συνελήφθησαν εκατόν είκοσι δύο πρόσφυγες, οι οποίοι τελικά αθωώθηκαν. (valtousx.gr)
Εικόνα
του Σταύρου Κιουτσιούκη
Πιστεύω ότι όποια κίνηση γίνεται ενάντια στη βία του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας είναι μια «καλή πρακτική» ή ένα «καλό προηγούμενο». Έχω ταυτιστεί με μια φράση που άκουσα πρόσφατα (νομίζω σε ταινία) που λέει «είμαι αισιόδοξος μακροπρόθεσμα, και απαισιόδοξος βραχυπρόθεσμα», αλλά στο τώρα ήθελα να ακούσω από τους ανθρώπους που δούλεψαν για το Βάλ΄τους Χ.
Η Ελένη Τάκου, Αναπληρώτρια Διευθύντρια και Υπεύθυνη Συνηγορίας του HumanRights360 και η Ηλέκτρα Αλεξανδροπούλου, Project manager του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ μας είπαν δυο λόγια για την πρωτοβουλία Βάλ’τους Χ και για το φαινόμενο της ανόδου τους ρατσισμού στη χώρα μας.
Πώς μπορεί η παρούσα έκδοση του Μαύρου Χάρτη της Ρατσιστικής Βίας να αποτελέσει εκπαιδευτικό εργαλείο στα χέρια όλων μας; Πιστεύουμε ότι η δύναμη της εικόνας -του κόμικ και του σκίτσου- έχει μία σαφή εκπαιδευτική διάσταση. Στα προσεχή μας σχέδια είναι η παραγωγή ενός εκπαιδευτικού υλικού που θα βασίζεται στο υλικό της καμπάνιας ValtousX.
Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για αυτή τη συλλογική προσπάθεια, πέρα από την οικονομική στήριξη των δικηγόρων της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής; Βασική προσδοκία είναι να γίνει ορατή και αντιληπτή η διάσταση της ρατσιστικής βίας στο ευρύ κοινό. Να γίνει ορατός ο αντίκτυπος που έχει τόσο στις ζωές των ανθρώπων όσο και στην κοινωνική ειρήνη διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα φαινόμενα ρατσιστικής βίας, οργανωμένης και μη, που βλέπουμε να βρίσκονται δυστυχώς και πάλι σε άνοδο.
Πώς μπορούμε – σαν άτομα και σαν κοινωνία – να αντισταθούμε στη ρατσιστική βία; Καταρχήν με ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Πολλές φορές ο ρατσισμός εδράζεται σε ψευδείς αντιλήψεις και fake news, και είναι πολύ σημαντικό να ενημερώνουμε τον κόσμο και να βάζουμε τη συζήτηση στη σωστή της διάσταση. Κατά δεύτερον, με συνεχείς παρεμβάσεις για μία ορθολογική και συνεκτική μεταναστευτική πολιτική, διότι η πολιτική μηδενικού αθροίσματος που ακολουθείται τροφοδοτεί τα ρατσιστικά φαινόμενα. Και, εντέλει, νομικά: διότι, όσο κι αν προσπαθούμε να καταλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες του ρατσισμού, εντέλει κάθε άνθρωπος που βασιζόμενος σε αυτές τις αντιλήψεις παρανομεί πρέπει να τιμωρείται αναλόγως.
Και ζώντας εδώ, σε αυτή τη χώρα, ανάμεσα σε τόσο μίσος, και ενώ περιμένουμε την απόφαση της δίκης της Χρυσής Αυγής, θέλω να κρατήσω την παρακάτω φράση του Νέλσον Μαντέλα: «Κανείς δεν γεννιέται, μισώντας κάποιον για το χρώμα του δέρματος, την καταγωγή ή τη θρησκεία του. Οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να μισούν κι αν μπορούν να διδαχθούν το μίσος, μπορούν να διδαχθούν και την αγάπη, γιατί η αγάπη έρχεται πιο φυσικά στην ανθρώπινη καρδιά, παρά το αντίθετο».
Εικόνα
Ήταν Έγκυος / της Έφης Θεοδωροπούλου
Εικόνα
Δεν επενέβη κανείς / του Λευτέρη Γιακουμακη
ίνφο
Δείτε ακόμη
- Το ομώνυμο λεύκωμα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος και είναι διαθέσιμο και ονλάιν. Θα το βρεις εδώ. Όλα τα έσοδα θα δοθούν για την υποστήριξη των δικηγόρων της πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής.
- Το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ (ΙΡΛ) Παράρτημα Ελλάδας είναι ένα αριστερό γερμανικό ινστιτούτο πολιτικής επιμόρφωσης. Ανήκει στο διεθνές δίκτυο του Rosa Luxemburg Stiftung (RLS) και λειτουργεί στην Ελλάδα από το 2012. Ο Αντιφασισμός και ο Αντιρατσισμός είναι δύο από τις κύριες θεματικές ενότητες στις οποίες δραστηριοποιείται.
- Το HumanRights360 είναι μία νέα οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα. Αποστολή μας είναι η προστασία και ενδυνάμωση των δικαιωμάτων όλων, χωρίς καμία διάκριση, και με εστίαση στους ευάλωτους πληθυσμούς. Στο πλαίσιο αυτό, το HumanRights360 υλοποιεί μία σειρά δράσεων κατά του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των εγκλημάτων μίσους.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ.
Συντάκτης: Δήμητρα Τέντα
Ακολουθήστε το inExarchia στο facebook, instagram, twitter, youtube
