Εικόνα
Συντάκτης: Κλέλια Αρμπηλιά
Η εθιστική γοητεία της βίας των μεγαλουπόλεων, το δράμα και η αναγέννηση των ανθρώπων που αλλάζουν τόπο, η μετάλλαξη και η συνήθεια της ιδιαίτερης πραγματικότητας της Αθήνας και της γειτονιάς των Εξαρχείων επιχειρούν να αποτυπωθούν μέσα από τη ματιά του σκηνοθέτη. Ενός σκηνοθέτη που δε δίστασε να κινηματογραφήσει αληθινές συγκρούσεις. Μιλήσαμε με τον Σιαμάκ Ετεμάντι σχετικά με την νέα του ταινία Παρί, την σημασία της πολιτισμικής ταυτότητας και τη ζωή στην γειτονιά μας.
«Η φωτιά είναι παιδί μου
Πρέπει να καώ και να γίνω φωτιά»
Τζελαλεντίν Ρουμί, 13ος αιώνας
Μια δραματική περιπέτεια αναζήτησης στη σύγχρονη Αθήνα. Ατμοσφαιρικό και αγωνιώδες, με τη σκοτεινή ενέργεια της πόλης να ξεχειλίζει από κάθε πλάνο είναι μια ταινία για την κάθαρση και την απώλεια. Η ιστορία ξεκινά όταν ο Μπάμπακ, ένας Ιρανός φοιτητής στην Ελλάδα, δεν εμφανιστεί στο αεροδρόμιο για να υποδεχθεί τους γονείς του, η μητέρα του, Παρί, θα ξεκινήσει μια αγωνιώδης προσπάθεια να βρει το γιο της. Προερχόμενη από ένα συντηρητικό, θρησκευτικό περιβάλλον, με λιγοστές γνώσεις Αγγλικών, στο πρώτο της ταξίδι εκτός Ιράν, η Παρί θα βρεθεί να τριγυρνά μόνη στις πιο σκοτεινές γωνιές μιας άγνωστης, απειλητικής αλλά και γοητευτικής πόλης, θα φτάσει τα όριά της στα άκρα και θα ανακαλύψει τελικά τον ίδιο της τον εαυτό.
Εικόνα
Συνέντευξη με τον Σιαμάκ Ετεμάντι:
Βρίσκεστε στην Ελλάδα από το 1995, σπουδάσατε και δημιουργείτε εδώ. Τι πιστεύετε ότι έχει αλλάξει σήμερα για κάποιον που θα επιλέξει να έρθει σήμερα εδώ από την χώρα καταγωγής σας;
Κάποια πράγματα είναι πιο εύκολα σίγουρα. Κάποια άλλα πράγματα πάλι είναι πιο δύσκολα. Είναι ένα μείγμα θετικών και αρνητικών εξελίξεων, όπως είναι τα πάντα στη ζωή. Σπάνια ο δρόμος, της προόδου αν θέλετε, είναι ευθύς. Ιδιαίτερα για τους μετανάστες. Πάντως αν έπρεπε να επιλέξω ένα καινούργιο σπίτι πάλι την Ελλάδα θα επέλεγα. Σίγουρα, όταν έρχεσαι σε μια ξένη χώρα, υπάρχουν δυσκολίες, αλλά, αν είσαι αισιόδοξος και κρατήσεις την αγκαλιά σου ανοιχτή, δηλαδή αν πλησιάζεις με κατανόηση ακόμα και τις δύσκολες καταστάσεις, βγαίνεις κερδισμένος. Θα έχεις δίκιο να αισθάνεσαι ότι ο άλλος δεν σε κατανοεί και ότι σε αδικεί, αλλά αυτό το συναίσθημα δύσκολα να σε οδηγήσει σε λύση. Προσωπικά, αισθάνομαι ότι ως μετανάστης έχω την υποχρέωση να προσπαθώ λίγο παραπάνω.
Η Ελλάδα και το Ιράν είναι δύο χώρες με πλούσιο πολιτισμικό παρελθόν και μια ταραγμένη σύγχρονη ιστορία. Πώς πιστεύετε ότι ο συνδυασμός αυτός συγκροτεί τις πολιτισμικές ταυτότητές των δύο λαών και πώς επιλέγετε να αποτυπώσετε στην ταινία σας τα κοινά και τα διαφορετικά σημεία μας;
Πιστεύω ότι αυτός ο πλούτος της πολιτισμικής κληρονομιάς είναι ένα υπερόπλο, που μακροπρόθεσμα δίνει λύσεις στις σύγχρονες προκλήσεις. Οι αρχές, οι βαθιές ηθικές και ανθρωπιστικές αξίες ενός αρχαίο πολιτισμού, όπως είναι ο Ελληνικός ή ο Περσικός, χρειάστηκαν αιώνες να διαμορφωθούν και για αυτό αντέχουν περαιτέρω μετάλλαξη στον σύγχρονο κόσμο μας. Βέβαια το πρόβλημα είναι το ‘μακροπρόθεσμα’, γιατί 30 και 40 χρόνια μπορεί να είναι τίποτα στην ιστορία ενός λαού αλλά είναι μισή ζωή ενός ατόμου. Σε κάθε περίπτωση οι ταραγμένες περίοδοι και οι μεγάλες αντιθέσεις σε μια κοινωνία βοηθάνε στην καλλιτεχνική δημιουργία. Όποτε πάω στην Τεχεράνη έχω την αίσθηση ότι αν βάλω μια κάμερα πάνω σε ένα τριπόδι, πατήσω play και φύγω, σε μια ώρα θα έχω μια ταινία. Τόσο μεγάλες είναι οι αντιθέσεις στο σύγχρονο Ιράν.
Εικόνα
//Δείτε ακόμη: Διαβάστε περισσότερες συνεντεύξεις του inExarchiagr, εδώ
Εικόνα
Η αναζήτηση της Παρί στην σύγχρονη Αθήνα αποκαλύπτει πολλές από τις σκοτεινές πλευρές της πόλης, ανάμεσα τους και ο συγκρουσιακός χαρακτήρας της γειτονιάς των Εξαρχείων. Γιατί πιστεύετε ότι η δυστοπία των μεγάλων πόλεων μας τραβάει ως εικονογραφία;
Και πάλι πιστεύω ότι έχει να κάνει με τις αντιθέσεις που εμπεριέχει αυτή η δυστοπία. Στις μητροπόλεις η ανθρώπινη εμπειρία είναι συμπυκνωμένη, είτε αυτή είναι η μοναξιά και αποξένωση, είτε είναι η έκσταση της συμμετοχής στην ομάδα, είτε είναι απρόκλητη βία και μίσος, είτε είναι αγάπη και αλληλεγγύη. Κατ’ επέκταση αυτά τα συναισθήματα προκαλούν δράσεις, σε στιγμές ακραίες. Και αυτές οι δράσεις δημιουργούν εικόνες. Εικόνες έντονες και αληθινές που εύκολα προσφέρονται για μεταφορική χρήση στην τέχνη.
Εικόνα
Η Παρί είναι μία μάνα που αναζητά τον γιο της, παράλληλα πρόκειται για μία γυναίκα προερχόμενη από ένα πιο συντηρητικό πολιτισμικό background, στο πρώτο της ταξίδι εκτός Ιράν:
α) πόσο αυτοβιογραφική είναι η ταινία σε σχέση με το δικό σας ταξίδι και εγκατάσταση στην Ελλάδα μέσα από τα μάτια της πρωταγωνίστριας σας;
Σε κάποια σημεία αρκετά, θα έλεγα. Όπως η Παρί, έτσι κι εγώ κάποτε ήμουν ξένος στην Αθήνα. Όπως ο χαρακτήρας του γιου, έχω κάνει και εγώ τα Εξάρχεια το σπίτι μου. Η ταυτότητά μου έχει διαμορφωθεί τόσο από τις ρίζες μου εκεί όσο και από τη ζωή μου εδώ. Αυτές οι εμπειρίες αντικατοπτρίζονται στην ιστορία. Αλλά και πέρα από τις προσωπικές εμπειρίες, στην πρώτη σου ταινία προσπαθείς να επικοινωνήσεις όσα έχεις μέσα σου. Παίρνεις τα γεγονότα και το συναίσθημα από τη ζωή σου και φτιάχνεις ένα μυθοπλαστικό σύμπαν. Δηλαδή κάνεις σινεμά, για να ενδιαφέρει και τους άλλους. Αρκεί να το κάνεις με ειλικρίνεια και αλήθεια.
β) είναι μια ταινία που αναφέρεται τελικά και στην απελευθέρωση από τον έμφυλο προσδιορισμό της πρωταγωνίστριας;
Αποφεύγω να κάνω αμιγώς πολικό σχόλιο στις ταινίες μου. Αν εσείς το βλέπετε έτσι, έτσι είναι. Κάποιοι άλλοι μπορεί να κρίνουν την ταινία αλλιώς, ως μια καταστροφική πορεία της Παρί ή μια διάψευση των προσδοκιών της. Πάντως αυτό που εγώ πιστεύω είναι ότι η ελευθερία είναι σαν οξυγόνο, από τα πιο αναγκαία στοιχεία της ζωής. Άλλα έχει και κόστος, ιδιαίτερα αν στοχεύσουμε σε μια απόλυτη μορφή της. Όσο μεγαλύτερη η ελευθερία που κυνηγάς τόσο μεγαλύτερο κόστος που θα πληρώσεις.
Γιατί επιλέξατε τα Εξάρχεια για την κινηματογράφηση του Παρί, ποια η σχέση σας με την περιοχή; Πέραν του πολιτικού τους χαρακτήρα τι είναι αυτό που σας γοήτευσε/ει περισσότερο σε αυτά;
Όπως σας είπα είναι το σπίτι μου, εδώ και 21 χρόνια. Η μοναδική ενέργεια που έχει η γειτονιά μας ήταν έναν από τα βασικά κίνητρα όταν άρχισα να γράψω το σενάριο. Ότι έχω αγαπήσει σε αυτήν την χώρα είναι ένας συνδυασμός θετικών και αρνητικών στοιχείων. Τα Εξάρχεια είναι το κατεξοχήν παράδειγμα αυτών των αντιθέσεων: Ελευθερία και δογματισμός, ζωντάνια και παρακμή, αλληλεγγύη και αδιαφορία, ομορφιά και ασχήμια.
Εικόνα
Εικόνα
Παγκοσμίως, στη Δύση αλλά και φυσικά εδώ τα συνεχόμενα κρούσματα αστυνομικής βίας στα κέντρα των πόλεων και όχι μόνο αποτελούν ένα αγκάθι στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ταινία περιέχει σκηνές συγκρούσεων με την ΕΛ.ΑΣ, είναι αυθεντικά κινηματογραφημένες; Και αν ναι πως ήταν η εμπειρία σας;
Εμείς οι Εξαρχειώτες έχουμε ζήσει πολλές φόρες αυτές τις καταστάσεις. Ξέρουμε τι είναι και πως είναι. Αλλά στον κινηματογράφο σπάνια βλέπουμε μια ικανοποιητική μετάδοση. Θυμάμαι ακόμα και στην χολιγουντιανή υπερπαραγωγή ‘Jason Bourne’, δεν ήταν. Ήταν ένα στοίχημα για μας να μεταφέρουμε σωστά την ένταση και τα αισθήματα που έχει κάνεις σε αυτές τις συγκρούσεις. Μας πήρε ένα χρόνο προσπάθειας. Κάναμε γυρίσματα στα πραγματικά επεισόδια, κάμποσες φορές, με τον διευθυντή φωτογραφίας της ταινίας, Claudio Bolivar. Φάγαμε τόσα δακρυγόνα που νομίζω ότι τα DNA μας έχουν μεταλλαχτεί. Οι συνεργάτες μου, δεν είχαν καμία υποχρέωση να το κάνουν αλλά το κάνανε γιατί πίστευαν στην ταινία. Όταν έχεις μια τέτοια ομάδα μπορείς να πετύχεις πολλά, ακόμα και με τα λίγα λεφτά που είχαμε. Και μετά στήσαμε μια μεγάλη κινηματογραφική σκηνή στο κέντρο της πόλης. Η κατάσταση φαινόταν τόσο ρεαλιστική που οι περαστικοί νόμιζαν ότι γίνονταν πραγματικές ταραχές και οι κάτοικοι φοβούνταν να βγουν από τα σπίτια τους. Τους χρωστάω την επιτυχία της σκηνής, και άλλα πολλά που καταφέραμε στα γυρίσματα.
Μιλήστε μας για την κινηματογράφηση εντός Εξαρχείων, αντιμετωπίσατε δυσκολίες;
Δείτε ακόμη
Όχι. Πέραν από τις συγκρούσεις, κάναμε αρκετές άλλες σκηνές στην περιοχή και δεν είχαμε κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα. Αν ξέρεις την περιοχή και αν σεβαστείς κάποια αυτονόητα πράγματα δεν θα έχεις κανένα θέμα να κάνεις γυρίσματα στα Εξάρχεια. Για μας ήταν μεγαλύτερη η πρόκληση να δείξουμε την περιοχή με φρέσκο μάτι, αν θέλετε. Δηλαδή ένας συνδυασμός ρεαλισμού και μιας συγκεκριμένης κινηματογραφικής αισθητικής που ταίριαζε με την ιστορία.
Εικόνα
Εικόνα
Πόσο εύκολα μπορεί κανείς τελικά να κάνει μια ταινία στην Ελλάδα του σήμερα;
Το σινεμά είναι δύσκολο σπορ. Το παίρνω ως δεδομένο. Τα χρήματα είναι πάντα ένα ζήτημα, ειδικά όταν είναι η πρώτη σου ταινία. Δύσκολα σου εμπιστεύονται ένα σωρό χρήματα να κάνεις ‘τέχνη’. Αλλά αυτό ισχύει παντού, θα έλεγα. Οι συνεργασίες είναι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα. Ο κινηματογράφος είναι η κατεξοχήν συνεργατική τέχνη. Ευτυχώς στην Ελλάδα υπάρχουν πραγματικά αξιόλογοι κινηματογραφιστές σε όλα τα τμήματα: φωτογράφοι, ηχολήπτες, σκηνογράφοι, ομάδες παραγωγής, κτλ. Άτομα με εμπειρία, γνώση και όρεξη να προσφέρουν την τέχνη τους στην ταινία. Χρειάζεσαι ταλαντούχους καλλιτέχνες για να φέρουν την εμπειρία και την φαντασία τους στο τραπέζι. Και στη συνέχεια, όλο αυτό το υλικό πρέπει να δημιουργήσει ένα όραμα με συνοχή, το δικό σου όραμα. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζεις. Είναι πραγματικά δύσκολο να βρεις την φωνή σου, την καλλιτεχνική σου ματιά, αυτό που σε κάνει δημιουργό. Όταν το καταφέρνεις θα κάνεις ταινίες που έχουν λόγο ύπαρξης. Έτσι πιστεύω και ελπίζω να το καταφέρω κάποια στιγμή.
Εικόνα
Συντάκτης: Κλέλια Α.
Ακολουθήστε το inExarchia στο facebook, instagram, twitter, youtube
