Εικόνα
συντάκτης/έρευνα/κεντρική φωτογραφία: Δήμητρα Τέντα / Πολιτικές επιστήμες, Msc Περιβαλλοντική πολιτική και διαχείριση
Οι γυναίκες, οι θηλυκότητες, συνεχίζουν να παλεύουν για ίση αμοιβή, για ίσες ευκαιρίες, για την αυτοδιάθεση του σώματός τους, για το δικαίωμα στην άμβλωση, για την απελευθέρωση από τα έμφυλα στερεότυπα και τις πατριαρχικές αντιλήψεις. Υπάρχουν γυναίκες-πρότυπα που με τη δράση τους μας εμπνέουν, μας δείχνουν το δρόμο της χειραφέτησης, ξεπερνώντας τους δικούς τους φόβους και τα εμπόδια που συναντούν. Ακολουθούν μερικές από αυτές τις γυναίκες που με τη δράση τους έχουν προκαλέσει, έχουν γίνει αντικείμενο αντιπαραθέσεων και δικαστικών υποθέσεων, έχουν βραβευτεί, έχουν κυνηγηθεί και κυρίως, και πάνω από όλα, έχουν ανοίξει τον διάλογο και έχουν αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο.
Jane Goodall
Η Jane Goodall επισκέπτεται την παγκόσμια τράπεζα το 2011, από Kristoffer Tripplaar, με άδεια σύμφωνα με τους όρους του CC BY-NC-ND 2.0
Αγγλίδα πρωτευοντολόγος και ανθρωπολόγος, η δρ. Jane Morris Goodall, γεννημένη στις 3 Απριλίου 1934, έθεσε τις βάσεις για την αλλαγή της ανθρωποκεντρικής αντίληψης ότι ο άνθρωπος είναι το ανώτερο είδος στη γη. Θεωρείται πρωτοπόρος σαν επιστήμονας, μα και σαν γυναίκα. Η Goodall από την αρχή της πορείας της κατάφερε να ξεπεράσει κοινωνικά και έμφυλα εμπόδια της εποχής και να γίνει μια από τις πρώτες γυναίκες που πήγε στην Αφρική για να ερευνήσει τα πρωτεύοντα. Τον Ιούλιο του 1960, σε ηλικία μόλις 26 ετών, ταξίδεψε από την Αγγλία μέχρι την σημερινή Τανζανία για να μελετήσει τον μέχρι τότε άγνωστο κόσμο των άγριων χιμπαντζήδων. Μια από τις πρώτες ανακαλύψεις που έκανε ήταν ότι οι χιμπαντζήδες μπορούσαν να φτιάξουν και να χρησιμοποιήσουν εργαλεία, κάτι που ανέτρεψε τη μέχρι τότε αντίληψη ότι μόνο ο άνθρωπος - ο homo sapiens - είχε την ευφυία για κάτι τέτοιο.
Μετά από πολλές μελέτες και ανακαλύψεις, το 1977 ιδρύει το Ινστιτούτο Jane Goodall με στόχο να επεκτείνει τις προσπάθειες για την προστασία των χιμπαντζήδων, τη διατήρηση και την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Από το 1986 ξεκινά την ακτιβιστική της δράση με γνώμονα μια ολιστική προσέγγιση για την προστασία περιβάλλοντος, ζώων και ανθρώπου. Λίγα χρόνια μετά, το 1991, ιδρύει το Roots & Shoots, μια οργάνωση με αποστολή την ενδυνάμωση των νέων ώστε να επηρεάσουν θετικά τις κοινότητές τους για την προστασία του περιβάλλοντος. Την επόμενη χρονιά ιδρύει το Κέντρο Αποκατάστασης Χιμπαντζήδων Tchimpounga (TCRC), που παρέχει καταφύγιο σε ορφανά χιμπαντζήδων, όλα θύματα, είτε παράνομου εμπορίου κρέατος θηραμάτων ή εμπορίου άγριων ζώων ως κατοικίδια. Από το 1994 μέχρι και σήμερα έχει διοργανώσει πολλά προγράμματα προστασίας σε διάφορες περιοχές της Αφρικής, έχει λάβει διεθνή αναγνώριση και συνεχίζει να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο με στόχο να ευαισθητοποιήσει περιβαλλοντικά όσο περισσότερους ανθρώπους μπορεί.
Vandana Shiva
Εικόνα
Η Vandana Shiva στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Πολιτών στο Αμβούργο το 2017, από Frank Schwichtenberg, CC BY-SA 4.0
Ινδή φυσικός, φιλόσοφος, καθηγήτρια, πολιτικός, συγγραφέας και περιβαλλοντολόγος η Vandana Shiva, γεννημένη στις 5 Νοεμβρίου 1952, είναι μια από τις δυναμικότερες αγωνίστριες ενάντια στην βιομηχανοποίηση της τροφής και της αποδυνάμωσης των γεωργών της υπαίθρου. Ζει στο Δελχί και έχει γράψει πάνω από 20 βιβλία, ενώ έχει ιδρύσει το Ίδρυμα Ερευνών για την Επιστήμη, την Τεχνολογία και την Οικολογία (1982) και την οργάνωση Navdanya (1991) με στόχο την προστασία της ποικιλίας και της ακεραιότητας των φυσικών πόρων, ιδίως των τοπικών ποικιλιών, την προώθηση της βιολογικής γεωργίας και του δίκαιου εμπορίου. Το 1993 της απονεμήθηκε το Right Livelihood Award γνωστό ως Εναλλακτικό Βραβείο Νόμπελ. Η Shiva υποστηρίζει την ελευθερία των σπόρων και εργάζεται ενάντια στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας των μεγάλων πολυεθνικών και στην ανάπτυξη των γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών (GMO). Τον Αύγουστο του 1998, ημέρα της γιορτής «Quit India» αφιερωμένη στην έκκληση προς τους Βρετανούς να παρατήσουν την Ινδία, η Shiva ξεκίνησε την καμπάνια «Monsanto quit India», που συνεχίζει ακόμα να υφίσταται ως σημαντικό κομμάτι της εκστρατείας για την απελευθέρωση των σπόρων (Seed Freedom Campaign).
Η Shiva παίζει σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο οικοφεμινιστικό κίνημα με βιβλία της και με το πρόγραμμα της Navdanya “Diverse Women for Diversity” που λειτουργεί σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο ως μια εκστρατεία γυναικών για τη βιοποικιλότητα, την πολιτιστική πολυμορφία και την επισιτιστική ασφάλεια. Ήδη από τη δεκαετία του 1970, είχε λάβει μέρος στο πρώτο κίνημα γυναικών στην Ινδία που αγκάλιαζαν τα δέντρα για να αποτρέψουν την κοπή τους. Σύμφωνα με άρθρο της για την ενδυνάμωση των γυναικών, μια πιο βιώσιμη και παραγωγική προσέγγιση στη γεωργία της Ινδίας μπορεί να επιτευχθεί με τη δημιουργία ενός γεωργικού συστήματος που επικεντρώνεται περισσότερο στην προσέλκυση των γυναικών. Σαν οικοφεμινίστρια βλέπει τις γυναίκες ως θεματοφύλακες της φύσης: «Ελπίζω ότι οι γυναίκες θα οδηγήσουν σε μια μετάβαση μακριά από την οικολογική κατάρρευση, και θα σπείρουν τους σπόρους του κοινού μας μέλλοντος».
Guerrilla Girls
Εικόνα
Οι Guerilla Girls στο V&A Museum του Λονδίνου το 2014, από Eric Huybrechts, CC BY-SA 2.0
Οι Guerrilla Girls είναι μια ομάδα Αμερικανών ανώνυμων φεμινιστριών καλλιτεχνών που δρουν με στόχο την καταπολέμηση του σεξισμού και του ρατσισμού στον κόσμο της τέχνης. Την άνοιξη του 1985, επτά γυναίκες δημιούργησαν τις Guerrilla Girls ως απάντηση σε έκθεση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης (MoMA), που περιλάμβανε μόνο 13 γυναίκες σε μια λίστα 165 καλλιτεχνών. Εγκαινιάζοντας το πρόσφατα ανακαινισμένο κτίριο της MoMA, αυτή η έκθεση ισχυριζόταν ότι παρουσίαζε τους σημαντικότερους ζωγράφους και γλύπτες της εποχής. Η ομάδα εστιάζει στο φύλο και την έμφυλη ανισότητα στην ευρύτερη κοινότητα των τεχνών. Για να παραμείνουν ανώνυμες φορούν μάσκες γορίλλα και χρησιμοποιούν ψευδώνυμα εμπνευσμένα από γυναίκες καλλιτέχνιδες που θαυμάζουν. Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων δράσης τους, οι Guerrilla Girls πραγματοποιούσαν τα λεγόμενα “weenie counts”: επισκέπτονταν μουσεία και μετρούσαν την αναλογία αρσενικών και γυναικείων θεμάτων στους πίνακες, βγάζοντας στατιστικά όπως ότι στη συλλογή του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης του 1989 μόνο το 5% των καλλιτεχνών ήταν γυναίκες ενώ το 85% των γυμνών ήταν γυναικεία.
Έχουν στο ενεργητικό τους πολλές καλλιτεχνικές εκθέσεις, δημόσιες παρεμβάσεις, βιβλία με χιλιάδες αντίτυπα και παρουσιάσεις σε πανεπιστήμια, οργανισμούς και μουσεία. Οι ίδιες περιγράφουν τη δράση τους ως δημιουργική διαμαρτυρία, παρέμβαση, αντίσταση: «Φοράμε μάσκες γορίλλα και χρησιμοποιούμε γεγονότα, χιούμορ και εξωφρενικές εικόνες για να εκθέσουμε την έμφυλη και την εθνοτική προκατάληψη, καθώς και τη διαφθορά στην πολιτική, την τέχνη, τον κινηματογράφο και την ποπ κουλτούρα. Η ανωνυμία μας δίνει τη δυνατότητα να εστιάσουμε στα ζητήματα και όχι στο ποιες θα μπορούσαμε να είμαστε: θα μπορούσαμε να είμαστε όλες και είμαστε παντού. Πιστεύουμε σε έναν διατομεακό φεμινισμό που καταπολεμά τις διακρίσεις και υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους και όλα τα φύλα».
Pussy Riot
Εικόνα
Οι Pussy Riot στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας το 2012, από Denis Bochkarev, CC BY-SA 3.0
Η Pussy Riot είναι μια ρωσική φεμινιστική πανκ-ροκ μπάντα και ακτιβιστική ομάδα πολιτικής διαμαρτυρίας που με τη δράση της άλλαξε το πρόσωπο της πολιτικής διαμαρτυρίας στην Ευρώπη. Δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 2011 και αποτελείται από περίπου 20 γυναίκες, που εμφανίζονται με κουκούλες full-face και ρούχα σε έντονα χρώματα. Έγιναν παγκόσμια γνωστές όταν, το Φλεβάρη του 2012, 3 μέλη τους (η Nadya Tolokonnikova, η Masha Alyokhina και η Yekaterina Samutsevich) συνελήφθησαν από τις ρωσικές αρχές λόγω μιας performance που έκαναν σε ορθόδοξο καθεδρικό ναό της Μόσχας. Η performance είχε στόχο τη διαμαρτυρία εναντίον της επανεκλογής του Πούτιν στις εκλογές που θα γινόταν λίγους μήνες μετά. Η δίκη που ακολούθησε και ο τρόπος που αντιμετωπίστηκαν οι 3 γυναίκες προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις, και η δράση της ομάδας έγινε πολύ γνωστή και έλαβε υποστήριξη από καλλιτέχνες και δημόσια πρόσωπα από όλο τον κόσμο. Μετά από μερικούς μήνες εκδίκασης και εφέσεων καταδικάστηκαν σε 2 χρόνια φυλάκισης για προμελετημένο χουλιγκανισμό με κίνητρο το θρησκευτικό μίσος, με τις 2 να οδηγούνται σε φυλακές (Nadya και Masha) και την τρίτη (Yekaterina) να βγαίνει με αναστολή. Οι 2 αποφυλακίστηκαν το Δεκέμβρη του 2013, τρεις μήνες πριν την ημερομηνία αποφυλάκισής τους.
Το 2015 κυκλοφόρησε το πρώτο τους τραγούδι στα αγγλικά με τίτλο "I Can't Breathe", που ήταν οι τελευταίες λέξεις του Eric Garner καθώς η αστυνομία της Νέας Υόρκης τον έπνιγε σε κοινή θέα. Στο βίντεο του τραγουδιού, τα μέλη της μπάντας φορούν στολές Ρώσων αστυνομικών και αργά θάβονται ζωντανές καθώς τραγουδούν. Τον Ιούλιο του 2018, 4 μέλη των Pussy Riot μπήκαν στο στάδιο Luzhniki της Μόσχας κατά τη διάρκεια του τελικού του παγκοσμίου κυπέλου με στολές αστυνομικών για να ερμηνεύσουν την performance τους με τίτλο "Policeman Enters the Game". Αφού συνελήφθησαν δήλωσαν ότι η παρέμβασή τους είχε ως αιτήματα την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων, τη διακοπή των παράνομων συλλήψεων σε δημόσιες συγκεντρώσεις, την απελευθέρωση του πολιτικού ανταγωνισμού στη χώρα και την παύση της κατασκευής ποινικών υποθέσεων και της φυλάκισης ανθρώπων χωρίς λόγο. Στο τελευταίο κείμενο στην ιστοσελίδα τους δηλώνουν πως τελείωσαν: «η μπάντα πέθανε, τα πτώματα αποσυντίθενται και τα σκουλήκια είναι σιωπηλά», ωστόσο οι Nadya και Masha συνεχίζουν να δημοσιεύουν ως Pussy Riot.
Femen
Εικόνα
Ακτιβίστριες της FEMEN διαμαρτύρονται στο Κίεβο το 2010, από Yaroslav Debelyi, με άδεια σύμφωνα με τους όρους του CC-BY-SA-2.0
Η Femen είναι μια ουκρανική φεμινιστική ομάδα ακτιβιστριών που χρησιμοποιούν το σώμα τους σαν πολιτικό εργαλείο διαμαρτυρίας, με στόχο τη διεκδίκηση δικαιωμάτων για τις γυναίκες. Το κίνημα γεννήθηκε το 2008 στο Κίεβο της Ουκρανίας. Από το 2010 και μετά, οι ακτιβίστριες πολιτικοποιήθηκαν και άρχισαν να χρησιμοποιούν το στήθος τους αντί για πλακάτ ή πανό για να γράψουν τα μηνύματά τους. Η οργάνωση έγινε παγκοσμίως γνωστή για τη διοργάνωση γυμνόστηθων διαδηλώσεων ενάντια στον σεξουαλικό τουρισμό, τον σεξισμό, την ομοφοβία, τον απολυταρχισμό, τον καπιταλισμό και για κοινωνικά, εθνικά και διεθνή θέματα, όπως η βία κατά των γυναικών, οι βιασμοί, οι ακροδεξιές οργανώσεις και ο Πούτιν.
Μετά από την καταδίκη των Pussy Riot στη Ρωσία, το 2012 η ιδρύτρια των Femen έκοψε με αλυσοπρίονο έναν ξύλινο σταυρό κοντά στην πλατεία ανεξαρτησίας του Κιέβου, γυμνόστηθη με σύνθημα στο στήθος «Free Riot». Λίγες μέρες μετά, φοβούμενη τη σύλληψη και φυλάκιση από τις ουκρανικές αρχές, αποφάσισε να αυτοεξοριστεί στη Γαλλία. Η ομάδα έχει πλέον έδρα το Παρίσι σαν ΜΚΟ και αυτοπροδιορίζεται ως ένα διεθνές κίνημα γυμνόστηθων πολιτικών ακτιβιστριών που φορούν συνθήματα ζωγραφισμένα στα στήθη τους και στεφάνια λουλουδιών στα κεφάλια τους. Οι Femen διοργανώνουν διαμαρτυρίες σε πόλεις της Ευρώπης όταν κρίνουν ότι πρέπει να εναντιωθούν σε συγκεκριμένα γεγονότα της επικαιρότητας, όπως το Παρίσι, τη Μαδρίτη, τη Βαρσοβία, τη Ζυρίχη, τη Τυνησία κ.α. Οι διαμαρτυρίες τους πάντα καταλήγουν σε συλλήψεις ακόμα και φυλακίσεις για άσεμνη συμπεριφορά ή προσβολή της δημόσιας αιδούς, παρόλο που δεν περιλαμβάνουν ποτέ βία, και όπως οι ίδιες δηλώνουν έχουν υποστεί βασανισμούς, απαγωγές και εκφοβισμούς λόγω της δράσης τους.
Αδέσποτες Σκύλες
Δείτε ακόμη
Εικόνα
Οι Αδέσποτες Σκύλες στο θέατρο ΕΜΠΡΟΣ το 2018, φωτογραφία από τη σελίδα τους στο Facebook
Οι Αδέσποτες Σκύλες είναι μια αυτοοργανωμένη μουσικοθεατρική ομάδα που, από το 2008 που δημιουργήθηκε στην Αθήνα, μας θυμίζει τι πραγματικά σημαίνει η έκφραση «η τέχνη είναι πολιτική πράξη». Η ομάδα αποτελείται από 5 γυναίκες ηθοποιούς (Ερμιόνη Δόβα, Ντίνα Καφτεράνη, Ζουλή Λεφέβρ, Ελένη Οικονόμου, Τατιάνα Άννα Πίττα) και 3 άνδρες μουσικούς (Άγγελος Αγγελίδης, Βασίλης Παπασταμόπουλος, Λέανδρος Φράτνικ) που έγιναν γνωστοί στους Αθηναίους μέσω των παραστάσεών τους σε ανοιχτούς χώρους και φεστιβάλ, σε θεατρικές και μουσικές σκηνές και σε αυτοοργανωμένα στέκια - όπως το θέατρο Εμπρός. Το Βαλς των Βρώμικων Δρόμων είναι η παράσταση-φόρμα που χρησιμοποιούν ως όχημα για να μιλήσουν για την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα, να εκφράσουν τη θέση τους σαν πολιτικά όντα αλλά και σαν γυναίκες. Ντυμένες με κοστούμια που κάποιοι θα θεωρούσαν προκλητικά και ερμηνεύοντας κείμενα που κάποιοι θα ονόμαζαν επαναστατικά, σε κάνουν να γελάσεις, να συγκινηθείς, να παλέψεις και να ονειρευτείς, σαν να υπάρχει ακόμα ελπίδα.
Όπως οι ίδιες αυτοπεριγράφονται: «Οι Αδέσποτες Σκύλες γεννήθηκαν από την ανάγκη μας να μιλήσουμε ως πολίτες - δηλαδή πολιτικά - και τον έρωτά μας για τον λόγο και τον ρυθμό. Ξεκίνησαν την πορεία τους το 2008 στα σοκάκια της πλατείας Θεάτρου. Σοφοκλέους, Αισχύλου, Ευριπίδου, Αριστοφάνους... Κύμινο, πρέζα, μπάτσοι, κορίτσια από την Αφρική... Βαφτίστηκαν τον Δεκέμβρη και από τότε μαρσάρουν με τα τακουνάκια τους στους δρόμους της Αθήνας. Ανήκουν στο παγκόσμιο δίκτυο όλων εκείνων που αντιστέκονται, που “τολμούν να αφήσουν τα όνειρά τους να συναντηθούν με τα όνειρα όλου του κόσμου-Subcomandante Marcos”». Οι παραστάσεις τους είναι τόσο δυνατές και η ερμηνείες τους τόσο άμεσες και αληθινές που άλλες φορές νιώθεις ότι είσαι σε πόλεμο και άλλες σε πανηγύρι, με το ένα συναίσθημα να δίνει τη θέση του στο επόμενο σαν να παίρνεις μέρος σε μια συναισθηματική σκυταλοδρομία. Τον τελευταίο χρόνο δεν έχουν πραγματοποιήσει κάποια παράσταση λόγω των συνθηκών της πανδημίας και επειδή υποστηρίζουν τις ζωντανές παραστάσεις που ενισχύουν τη διάδραση με το κοινό και το αίσθημα του συλλογικού. Εμείς απλά ανυπομονούμε να τις (και τους) ξαναδούμε σύντομα.
ινφο:
janegoodall.org
navdanya.org
guerrillagirls.com
pussy-riot.livejournal.com
supportfemen.com
adespoteskyles.blogspot.com
Συντάκτης: Δήμητρα Τέντα
Ακολουθήστε το inExarchia στο facebook, instagram, twitter, youtube
