Εικόνα
Έρευνα & κείμενο: Κλέλια Αρμπηλιά / έρευνα & επιμέλεια δημοσίευσης: Γιώργης Φιοράκης
Η οδός Στουρνάρη, που παίρνει το όνομά της από τον ιδρυτή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Νικόλαο Στουρνάρα, πλημμύριζε τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα από τον χείμαρρο της Αραχώβης και των ρεμάτων της περιοχής, όπως διαβάζουμε και στο Αλφαβητάρι των Εξαρχείων από τον Γιάννη Φούντα. Στα Δεκεμβριανά του 1944 η Στουρνάρη είναι πεδίο μάχης και φυσικά, μαζί με την Πατησίων, είναι η οδός που συνδέεται με το Πολυτεχνείο, το κτίριο και τον αγώνα για την πτώση της δικτατορίας.
Τις τελευταίες δεκαετίες, δύο λόγοι έκαναν τον δρόμο να πρωταγωνιστεί στην αθηναϊκή κοινωνική σφαίρα. Ο πρώτος, οι πολιτικές ζυμώσεις στο διάβα της και οι φοιτητικοί αγώνες που δεν σταμάτησαν ποτέ, ο δεύτερος, ότι αποτελεί ένα από τα πρώτα σημειά της πόλης που τα “κομπιούτερ” έκαναν τη μεγάλη τους είσοδο στις ζωές των ανθρώπων.
Αν σηκώσεις το βλέμμα προς Εξάρχεια, η Στουρνάρη σταματά στην Μπλε πολυκατοικία της Αραχώβης, ενώ αν γυρίσεις προς το Πολυτεχνείο, το βλέμμα θα σταματήσει στην κίνηση των οχημάτων και τα νεοκλασικά που αναμειγνύονται με τα τρόλεϊ και τους παραζαλισμένους επισκέπτες του παρακείμενου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, διαχίζοντας τον πυκνό αστικό ιστό έως λίγο πριν την πλατεία Βάθης. Αν την περπατήσεις χωρίς να βιαστείς, θα ανακαλύψεις ανθρώπους και αφηγήσεις μιας γειτονιάς που δε μοιάζει με καμία άλλη. Η οδός Στουρνάρη είναι ένα ψηφιδωτό ιστορικής μνήμης και στιγμών καθημερινών. Ένας κοινός τόπος που η καθημερινότητα συνυπάρχει με τις αναμνήσεις και το ζωντανό και ανθρώπινο περιεχόμενό της.
Η οδός Στουρνάρη είναι μία γειτονιά.
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Κτήριο Γκίνη & Οδός Στουρνάρη) χρονολογία 1939
Εικόνα
Αίθουσα Ηλεκτρομηχανολογικού Εργαστηρίου Ε.Μ.Ο, έτος 1915 (Μηχανολόγοι Ηλεκτρολόγοι) στο Πολυτεχνείο
Εικόνα
Η γειτονιά της Στουρνάρη σήμερα, με θέα το ΒΟΞ και τη Μπλε πολυκατοικία στο βάθος
Τα κτίρια της Στουρνάρη ίσως είναι δύσκολο να τα παρατηρήσεις, μίας και η ζωή συμβαίνει εντόνως και επί του δρόμου. Αξίζει όμως να πάρεις μια ανάσα στη διασταύρωση με την οδό Ζαΐμη για να γνωρίσεις ένα δείγμα του αθηναϊκού μοντερνισμού, την πολυκατοικία των Αδελφών Μιχαηλίδη του 1933 που ανεγέρθηκε για να στεγάσει τα όνειρα των Αθηναίων του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Αυτά τα όνειρα των Αθηναίων της εποχής σατιρίζει και η παλιά ελληνική ταινία, σπονδυλωτή ηθογραφία, με το όνομα "Στουρνάρα 288" - της οποίας το σενάριο βασίστηκε στο θεατρικό έργο των Μίμη Τραϊφόρου και Δημήτρη Βασιλειάδη - με κωμικοτραγικά επεισόδια από τη ζωή των κατοίκων μιας μοντέρνας αθηναϊκής πολυκατοικίας και ιστορίες των ενοίκων της επί της Στουρνάρα 288.
Εικόνα
Το κτήριο Στουρνάρη & Ζαΐμη, του 1933, η πολυκατοικία των αδερφών Μιχαηλίδη
//Διαβάστε ακόμη: Το κτίριο στην Στουρνάρη & Ζαΐμη (1933): Το ρεύμα του μοντερνισμού στην αρχιτεκτονική, στην Αθήνα του Μεσοπολέμου
Μια πρόσφατη ανάμνηση: Είναι 2015 και οι κάτοικοι και περαστικοί της Στουρνάρη αντικρίζουν ένα μεγάλο σκοτεινό γκράφιτι από άκρη σε άκρη στο κτίριο του Πολυτεχνείου. Η κρίση είναι στο αποκορύφωμά της, η Αθήνα ψάχνει τρόπο να εκφραστεί και οι τοίχοι μιλούν. Το μαύρο γκράφιτι διχάζει, μιλάει απευθείας στην ψυχή του Αθηναίου και σύντομα οι τοίχοι επανέρχονται στην προηγούμενη κατάστασή τους. (Διαβάστε εδώ το ρεπορτάζ που έγινε την ίδια στιγμή)
//Διαβάστε ακόμη: Μας μιλούν 11 Γκραφιτάδες και λόκαλ artists. Tο γκραφίτι στο Πολυτεχνείο & η απόφαση απομάκρυνσής του
// Διαβάστε ακόμη: Ρωτήσαμε γνώμες για το τεράστιο γκραφίτι στο Πολυτεχνείο: Βανδαλισμός ή κραυγή αγανάκτισης;
Εικόνα
Τρίβια: Έχει ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι ο Φίνος (της ιστορικής εταιρείας παραγωγής ταινιών Finos Film) κατοικούσε στο νούμερο 27 της Στουρνάρη, και μάλιστα το ξενοδοχείο “Τα Πιτσούνια”, όπως απεικονίζεται στην ταινία “Η Ωραία των Αθηνών” με την Γεωργία Βασιλειάδου ήταν το σπίτι του και τα γραφεία της εταιρείας εκείνη την εποχή. Άλλωστε τη ιδια εποχή λίγα τετράγωνα πιο πέρα η στοά Πανταζοπούλου είχε μετατραπεί σε στοά Χόλιγουντ.
Εικόνα
Από την ταινία "Μια Ζωή Την Έχουμε". Είναι η είσοδος του κτηρίου Γκίνη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (όπως ταυτοποίησε ο antonovar στο Retromaniax, πηγή)
Εικόνα
Στουρνάρη Σήμερα
Η “Silicon Valley” της δεκαετίας του 1980:
Η ιστορία της Στουρνάρα ως εμπορικού δρόμου της έδωσε το όνομα “silicon valley” της Αθήνας καθώς ήταν ο πρώτος “ψηφιακά ενημερωμένος” δρόμος, ο δρόμος των “κομπιουτεράδων” και της “πληροφορικής”. Ήταν τόσο γνωστή που η τηλεόραση της εποχής έκανε ρεπορτάζ για αυτά τα καινούργια μηχανήματα, με τα νεούδια της εποχής να συρρέουν από κάθε σημείο της Αθήνας για να ανακαλύψουν όλη την γκάμα των ηλεκτρονικών του πρώτου κύματος πληροφορικής των 80’s. Το 1983 ανοίγει ένα μικρό κατάστημα-σταθμός στη διασταύρωση Στουρνάρη και Τζορτζ, το Micropolis του κου Άκη Καραϊωσηφίδη. Εκεί μπορούσε κανείς να βρει βιβλία και εγχειρίδια και φυσικά τους υπολογιστές του τότε. Την ίδια εποχή ανοίγει το Microbytes στο 16 της Στουρνάρη με παιχνίδια υπολογιστών, το 1984 το Computer shop και λοιπά καταστήματα, χαρτοπωλεία και βιβλιοπωλεία. Εκείνη την εποχή ξεκίνησαν για πρώτη φορά να υπάρχουν και τα καταστήματα με ανταλλακτικά και service υπολογιστών, πολλά από τα οποία υπάρχουν ακόμα και σήμερα, με τεχνικά καταστήματα στο μήκος της. Κάποια από τα πρώτα αυτά σημεία έγιναν μεγάλα και γνωστά και τελικά, μαζί με τα παλαιότερα, ένα κομμάτι της ακόμα κρατά αυτόν τον χαρακτήρα. Η Στουρνάρη ήταν επίσης το σημείο που θα ερχόντουσαν για να παίξουν παιχνίδια τα νεούδια όταν σχολούσαν από τα φροντιστήρια ή για βινύλια, μουσικές και αντιγραμμένα βιντεοπαιχνίδια σε δισκέτες (ναι ναι, αντιγραμμένα, με τους άγραφους νόμους των 90’s).
Εικόνα
Το Micropolis & το Microbytes (από το διάβασμά μας στο Retrocomputers)
Εικόνα
Άριστερά άρθρο του περιοδικου του Micropolis (με Γιάννη Ζουγανέλη, Νίκο Καρβέλα, Κώστα Τουρνά και Νίκο Ρίζο) και δεξιά η παρουσίαση του φορητού Amstrad
Μία ζωντανή φλέβα που χτυπά στο κέντρο:
Την οδό Στουρνάρη τη γνωρίζουν όλοι όσοι για λίγο εντάχθηκαν στο ανθρωπινό λεφούσι που διασχίζει την Αθήνα. Οι φοιτητές ήταν πάντα ένα σημαντικό κομμάτι της ανθρωπογεωγραφίας της οδού Στουρνάρη, είτε επειδή εδώ θα έρθουν για τα αναλώσιμα των καλλιτεχνικών σχολών είτε, γιατί εδώ σπουδάζουν και συναντιούνται. Τυπογραφεία και αναλώσιμα διατηρούν τον ιδιαίτερο εμπορικό χαρακτήρα του δρόμου και μετρούν δεκαετίες. Πάγκοι στο φαρδύ πεζοδρόμιο θα κλέψουν λίγο από το βιαστικό σου πέρασμα για να ανακαλύψεις παλιές εκδόσεις επιστημονικών συγγραμμάτων.
Δρόμος των Θεάτρων:
Η Στουρνάρη στεγάζει τρεις καθιερωμένες θεατρικές αθηναϊκές σκηνές. Το Θέατρο Βεάκη, στο νούμερο 32, ένα από τα πιο ιστορικά θέατρα της πόλης, που βρίσκεται εκεί από το 1962, λειτούργησε ως σινεμά στα 60’s και ως η λαϊκή σκηνή του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν τη δεκαετία 1975-1985. Το θέατρο “Αλάμπρα” που βρίσκεται επί της οδού Στουρνάρη 53 και έχει γράψει τη δική του θεατρική πορεία αλλά και στο ύψος της Πατησίων το Θέατρο “Άλφα” που μετράει 50 χρόνια παρουσίας.
Εικόνα
Θέατρο Άλφα, Πατησιών και Στουρνάρη, τις μέρες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Ένας δρόμος γειτονιά, με τα μικρά ανθρώπινα σημεία της:
Πίσω από τις πινακίδες με τα λογότυπα υπάρχεια μια γειτονιά πολύ ιδιαίτερη και ξεχωριστή μέσα από την απλότητά της. Για τους κατοίκους των Εξαρχείων η Στουρνάρα είναι όλα τα παραπάνω, αλλά και ένας δρόμος με τα μικρά ανθρώπινα σημεία του, μια βόλτα για τα καθημερινά και απαραίτητα, από τα χαμόγελα έως το κολατσιό. Νωρίς το πρωί το πρώτο ανθρώπινο κύμα της Στουρνάρη ξεκινά με τους εργαζόμενους και τους κατοίκους που ξεκινούν τη μέρα τους με ζεστούς ανθρώπους που σε θυμούνται με το μικρό σου. Διαλέξαμε κάποια από τα πολλά σημεία της Στουρνάρη που μας αρέσουν και σας τα συστήνουμε για τις στάσεις σας στις βόλτες σας.
Εικόνα
Εικόνα
Στη γωνία με τη Νοταρά, στους Συμπέθερους συναντιέται όλη γειτονιά
Τα Εξάρχεια πήραν το όνομά τους από παντοπωλείο, και πώς θα μπορούσαν να μην έχουν τα δικά τους; Ο Θανάσης είναι γέννημα θρέμμα της Στουρνάρη και στο παντοπωλείο οι Συμπέθεροι δεν υπάρχει περίπτωση να σου λείψει τίποτα. Μερακλίδικοι μεζέδες, προϊόντα από κάθε γωνιά της Ελλάδας, τυριά και αλλαντικά δική τους παρασκευής, χιπ χοπ από τα 90ς στα ηχεία, φρέσκο ψωμί που εξαφανίζεται καθημερινά, και με απλά λόγια ένα προσεγμένο μπακάλικο γειτονιάς. Αν σε βγάλει ο δρόμος σου στην οδό Στουρνάρη στους Συμπέθερους θα νιώσεις απευθείας γείτονας.
Εικόνα
Οι Συμπέθεροι: Στουρνάρη 14, Εξάρχεια | Facebook
Στο νούμερο 17, “Το Γευστικόν”
Ένας ζωηρός δρόμος συνήθως έχει και τα μικρογεύματά του. Και εμείς συνήθως προτιμάμε τα μικρά καταστήματα, με πρόσωπο και τον δικό τους χαρακτήρα. Το πρώτο πράγμα που προσέχει κανείς στο καφέ “Γευστικόν” είναι η ξύλινη ταμπέλα και τα ζεστά χρώματα. Το καφέ βρίσκεται εκεί από το 1996 και απο το 2019 το ανέλαβαν με φρέσκια ταυτότητα αλλά το ίδιο όνομα ο Κωστής και ο Δημήτρης με την ομάδα τους. Με τραπεζάκια περιποιημένα επί της περατζάδας της Στουρνάρη και νοστιμιές από νωρίς το πρωί και για όλες τις στιγμές ανάπαυλας στη διάρκεια της ημέρας. Καφές, χυμός, αλμυρά σνακ, σαλάτες και γλυκά που φτιάχνονται εδώ στο παρασκευαστήριο όλα προσεγμένα και πάντα ολόφρεσκα. Εκτός από τα γλυκά για το σπίτι βρίσκεις και διάφορα προϊόντα για να πάρεις μαζί για τον δρόμο ή το σπίτι από μικρές παραγωγές. Ένα ωραίο μικρό καφέ - φούρνος γειτονιάς, με πολύ φιλικούς ανθρώπους που αξίζει να γνωρίσεις.
Εικόνα
Το Γευστικόν: Στουρνάρη 17, Εξάρχεια | Facebook | Instagram
Στο νούμερο 14, το Microulee
Το μικρό ασιατικό street food της Στουρνάρη. Noodles, σούσι, τίμιο pad thai, αφράτα bao bans, σούπες και μια γκάμα από νόστιμο και οικονομικό ασιατικό φαγητό, στο μικρό εστιατόριο που είναι υπεύθυνο για όλα αυτά τα χάρτινα κουτάκια που βλέπεις να κρατούν οι περαστικοί. To Microulee δίνει φαγητό σε πακέτο, όμως μπορείς να τσιμπήσεις και στους πάγκους, στον εσωτερικό και στον εξωτερικό χώρο, στα γρήγορα το αγαπημένο σου κινέζικο. Γλυκόξινο κοτοπουλάκι, καντονέζικο ρύζι, ράμεν, πολλές χορτοφαγικές και νηστίσιμες επιλογές στο μενού και όλα τα πιάτα που μας αρέσουν, φτιάχνονται από την ομάδα μπροστά μας. Κλασική πλέον αξία και από τα πρώτα μικρά street food σημεία της γειτονιάς. Εννοείται μπορείς και να παραγγείλεις, αλλά μια βόλτα στη Στουρνάρη είναι πάντα καλύτερη.
Εικόνα
Microulee: Στουρνάρη 14, Εξάρχεια | Web | Facebook | Instagram
Στο νούμερο 23 το “Café@23.str”
Αυτά τα μικρούτσικα καφέ γειτονιάς, με τις μεγάλες καρδιές και τα πολλά χαμόγελα. Η Έφη Ψυχογιού φτιάχνει από πολύ νωρίς το πρωί καφέδες για την αγαπημένη της γειτονιά και φρέσκα σνακ για πρωινό και για το δρόμο. Περηφανεύεται πως δε χρειάζεται να παραγγείλουμε τον καφέ μας αφού μας ξέρει μία - μια ή έναν - έναν και το μόνο που πρέπει να ανταλλάξουμε είναι μια ζεστή καλημέρα. Βρίσκεται ήδη δέκα χρόνια στη γειτονιά και δε σταματά να εκπαιδεύεται γύρω από την παρασκευή ωραίου καφέ. Καφεδάκι, σοκολάτες, τσάι, χυμοί πρωινό, φρέσκα σάντουιτς που φτιαχνονται εδώ καθημερινά. Κυρίως όμως, εδώ, θα ανταλλάξεις κουβέντες σαν να μένεις σε νησί.
Εικόνα
Café@23.str: Στουρνάρη 23, Εξάρχεια | Facebook
Στο 17Α το “Padre Taproom”
Ένα σημείο, απλό και τίμιο με το δικό του χαρακτήρα, αφιερωμένο στα κρύα μπυράκια που χρειαζόμασταν. Μια πολύ προσεγμένη επιλογή από τοπικές μπύρες, τσιμπήματα που φέρνεις μαζί από τα γύρω μαγαζιά, καλές μουσικές. Ο κύριος Νίκος άνοιξε ένα taproom για να ξαποσταίνει η γειτονιά της Στουρνάρη και να πίνουν καλές μπύρες οι άνθρωποι που μένουν εδώ. Εδώ θα βρεις εννοείται Noctua, Strange Brew, Paragon, Κykao και ντόπιες μικροζυθοποιίες και κυρίως θα τις απολαύσεις όπως προτιμάς είτε draft παγωμένες είτε σε μπουκάλι. Στους πάγκους του Padre θα συναντήσεις ανθρώπους της γειτονιάς και θα πιεις εκλεκτούς ζύθους στο σχόλασμα από τη δουλειά ή στο χέρι.
Εικόνα
Padre Taproom: Στουρνάρη 17Α, Εξάρχεια | Facebook | Instagram
Χαμηλά στο νούμερο 43, το White Turtle Coffeehouse
Απέναντι από τις σχολές, πάντα τα καφενεία και οι καφετέριες είναι εκεί όπου τη βγάζαμε μετά το μάθημα. Ο Στέλιος όμως, κρατώντας πάντα την απλότητα και αμεσότητα στην ατμόσφαιρα και στην εξυπηρέτηση, το πήγε ένα βήμα παραπέρα. Στο καφεκοπτείο και καφέ, απέναντι από το Πολυτεχνείο, όπου στέγασε την αφοσίωσή του για τον καφέ. Εδώ και δύο χρόνια προσφέρει ζεστή φιλοξενία και ένα “μυστικό” πατάρι για ανάπαυλα ή εργασία με θέα στην οδό Στουρνάρη. Εκτός από τους επιλεγμένους και καλοφτιαγμένους καφέδες οργανικής προέλευσης και τα χαρμάνια που θα ανακαλύψεις, μπορείς να δοκιμάσεις και τα ολόφρεσκα παρασκευάσματα που φτιάχνονται εδώ. Αν περάσεις πιο αργά πιες μία εκλεκτή μπίρα από τις ντόπιες που διαθέτει το καφέ και γνώρισε την ζεστή ομάδα.
Εικόνα
White Turtle Coffeehouse: Στουρνάρη 43, Εξάρχεια | Facebook | Instagram
Στην πλατεία, στο Bella Piperizza
Μία νέα άφιξη στην οδό Στουρνάρη με πίτσα και μαγειρευτά. Κλασικό και οικείο, με ζύμη που θυμίζει τις πιτσαρίες γειτονιάς που μεγαλώσαμε. Καταμεσής της πλατείας και στον πεζόδρομο της Τσαμαδού, το Bella Piperizza ετοιμάζει πίτσα με τη δική του ζύμη ενώ ο περιποιημένος του χώρος λούζεται από φως τη μέρα. Η πιπερίτσα της Στουρνάρη αναβιώνει το φαγάκι της Κυριακής που δεν ακολουθεί τάσεις και μόδες. Πίτσες, μακαρονάδες, ορεκτικά και φρέσκες σαλάτες, καφεδάκι και πρωινά στα μεγάλα άνετα τραπέζια για να μαζευτεί παρέα ή οικογένεια αλλά και σιγά-σιγά ένα μικρό παντοπωλείο εντός για να πάρουμε σπίτι προϊόντα που φάγαμε και μας άρεσαν.
Εικόνα
Bella Piperizza: Στουρνάρη 6, Εξάρχεια
Δείτε ακόμη
Στο στενάκι του νούμερο 9, βρίσκεται το στούντιο Εnd Productions
Το End Productions είναι ένα στούντιο ηχογραφήσεων που λειτουργεί από το 2012 και παρέχει υπηρεσίες: Ηχογράφησης, ενοικίασης εξοπλισμού, ενορχηστρώσεις, μουσική για διαφημιστικά, mastering, audiobooks και άλλες μουσικές παραγωγές, ηχητικές μελέτες και εγκαταστάσεις. Υπεύθυνο για την μουσική παραγωγή της δουλειάς ντόπιων καλλιτεχνών και καθιερωμένο στο είδος του, το EnD αποτελεί ένα κομμάτι της μουσικής κοινότητας των Εξαρχείων, ενώ το λόγκο του είναι μία αναλογική κασέτα και μας ταξιδεύει στην εποχή που η μουσική ήταν ένα πεδίο ανακάλυψης. Στο στούντιο της Στουρνάρη λοιπόν ένα μουσικός θα βρεί αυτά που χρειάζεται.
Εικόνα
End Productions: Στουρνάρη 9, Εξάρχεια | Web | Facebook | Youtube | Instagram
Αξίζει να δώσεις λίγο χρόνο να ανακαλύψεις την ιστορία και όλες αυτές τις μικρές λεπτομέρειες και τους ανθρώπους που κάνουν ξεχωριστό τον δρόμο αυτό. Αυτές ήταν κάποιες από τις δικές μας στάσεις στην Στουρνάρη και κάθε φορά που θα περνάμε ίσως να ανακαλύψουμε και τις δικές σου.
Έρευνα & συντάκτης: Κλέλια Αρμπηλιά / έρευνα & επιμέλεια δημοσίευσης: Γιώργος Φιοράκης
