THEY LOVE

συντάκτης: Turd Ferguson   
 

"Οι άνθρωποι λένε ότι οι ταινίες μου είναι σκοτεινές. Αλλά όπως το φως, έτσι και το σκοτάδι πηγάζει από μια αντανάκλαση του κόσμου. Το θέμα είναι πως μου έρχονται ιδέες που πραγματικά ερωτεύομαι. Και μια καλή ιδέα ταινίας είναι συχνά σαν ένα κορίτσι που ερωτεύεσαι, αλλά ξέρεις ότι δεν είναι ο τύπος του κοριτσιού που πας σπίτι στους γονείς σου γιατί μερικές φορές έχουν κάποια σκοτεινά και βασανιστικά θέματα.’’ Κλασικός David Lynch, με ψήνει να σκεφτώ αν υπονοεί κάτι χωρίς ποτέ να είμαι σίγουρος… Για αυτό και οι παρακάτω ταινίες αν και έχουν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά του τίτλου (και του σκηνοθέτη), η βασική πλοκή τους είναι πιο εύπεπτη ή μάλλον λιγότερο αφηρημένη. Δηλαδή το πήγε τελικά στους γονείς το κορίτσι. Οι γονείς όμως δεν μένουν σε κάποια μικρή πόλη της Αμερικής. Όλοι έχουν βάλει τα καλά τους αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα περάσουν ένα ευχάριστο απόγευμα…   

NAKED (1993)

Εικόνα

 
Βία όλων των ειδών. Από την καταιγιστική εισαγωγή φαίνεται πως ο πρωταγωνιστής μισεί όλο τον κόσμο αλλά πιο πολύ τον εαυτό του. Όταν συμπαθήσει κάποιον πρέπει να τα τινάξει όλα στον αέρα. Δρα σαν αρπακτικό μοναχικών ανθρώπων αιχμαλωτίζοντάς τους με την χειραγωγική γοητεία του. Πίνει, καπνίζει, βήχει και λέει όλη την ώρα εξυπνάδες. Διαβάζει βιβλία για το χάος παίρνοντας ιδέες. Η συμπεριφορά του στις γυναίκες είναι απαράδεκτη, κάνοντας τα αξιαγάπητα καθάρματα του σινεμά να μοιάζουν άγιοι μπροστά του. Και εδώ φαίνεται η απίστευτη ερμηνεία του. Ούτε θα τον αγαπήσουμε, ούτε θα τον μισήσουμε. Αν τον συναντούσαμε θα αλλάζαμε πεζοδρόμιο, αλλά τον λυπόμαστε γιατί καταλαβαίνουμε πιο πολλά για αυτόν παρά ο ίδιος για τον εαυτό του. Ότι δηλαδή αγαπά τις γυναίκες αλλά αυτό δεν αντέχει να το εκφράζει. Ότι χρησιμοποιεί την ωμή αλήθεια σαν εργαλείο υπεροχής ενώ νομίζει πως απλά είναι ειλικρινής και ότι παρουσιάζεται σαν μηδενιστής προφήτης της αποκάλυψης ενώ υποσυνείδητα είναι αθεράπευτα ιδεαλιστής. Σαν να εκτίει ήδη την ποινή του, ισόβια εξορία από όλους και τον εαυτό του. Οι διάλογοι είναι αυτοσχεδιαστικοί όπως κάνει πάντα ο Mike Leigh, το υψηλό κόντραστ δείχνει ένα Λονδίνο που όλοι ξέρουν πως υπάρχει αλλά κανείς δεν θέλει να βλέπει, όπως περίπου η Νέα Υόρκη στο After Hours του Scorsese και οι χαρακτήρες μοιάζουν να ζουν μια ζωή σε υπόγεια. Το κυνικό χιούμορ φέρνει μια ισορροπία με τις συνεχείς ατάκες του πρωταγωνιστή, την φίλη της πρώην του που ποτέ δεν καταλαβαίνουμε αν είναι σνομπ, απαθής ή απλά μεθυσμένη και το ‘’κακό’’ alter ego του, ναι υπάρχουν και χειρότεροι, ο ορισμός του μισογύνη. Σε όλα αυτά υποβόσκει το βασικό μουσικό θέμα, μια άρπα σε δίνη που όπως και η ταινία είναι μελαγχολική, κωμικοτραγική και άσχετα αν αρέσει ή όχι, μένει αξέχαστη. 

LEAVING LAS VEGAS (1995) 

Εικόνα

 
Υπάρχουν φορές που η ζωή μιμείται την τέχνη με τον πιο τραγικό τρόπο. Στην ταινία ο Nicolas Cage είναι σεναριογράφος που λόγω αλκοολισμού χάνει δουλειά και οικογένεια, οπότε αποφασίζει να πάει στο Las Vegas για να πεθάνει πίνοντας. Ο συγγραφέας του βιβλίου που βασίστηκε η ταινία έχοντας τα ίδια προβλήματα, λίγο καιρό αφότου μαθαίνει ότι το βιβλίο του θα μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη, αυτοκτονεί… Άκρως αυτοβιογραφικό το θέμα, αυτοκαταστροφικό πάθος και μοναξιά. Η ανάγκη όμως για ανθρώπινη επαφή υπάρχει πάντα. Αυτό θα οδηγήσει τον Cage στην Elizabeth Shue, χαζεύοντας την με το βλέμμα του ερωτευμένου όσο αυτή ψάχνει για πελάτες στο δρόμο. Για πρώτη φορά τον βλέπουμε να δείχνει την ευαίσθητη πλευρά του, έπρεπε να πάει στην πόλη των εθισμών και να γνωρίσει ένα call girl για να συμβεί αυτό. Ένα ζευγάρι χωρίς ελπίδα και όρεξη για τίποτα, χωρίς μέλλον αλλά και χωρίς να ζητάνε ανταλλάγματα, αγάπη μόνο. Ουσιαστικά πρόκειται για μια ταινία που θεωρεί την αγάπη ικανή να φέρνει κοντά ανθρώπους παρά τις αντιξοότητες αλλά και ανίκανη να τους αλλάξει. Ο Cage είναι στο στοιχείο του υποδυόμενος έναν αλκοολικό, με το ιδιαίτερο του χιούμορ, τα γνωστά του ξεσπάσματα και το ήρεμο βλέμμα συνήθως όλα μαζί σε μια σκηνή αλλά η Shue πραγματικά είναι στα καλύτερά της. Not just a sexy face, έχει το ταλέντο να υποστηρίξει τον κλασικό ρόλο της πόρνης με χρυσή καρδιά χωρίς να είναι προβλέψιμη. Η ταινία γυρίστηκε με φιλμ 16mm που συνήθως χρησιμοποιείται σε indie παραγωγές, δημιουργώντας μια σουρεαλιστική ατμόσφαιρα που την κάνει σκοτεινή και τραχιά σαν μια ερωτική ιστορία κόμικς. Στη μουσική ο σκηνοθέτης/συνθέτης και ο Sting έχουν αναλάβει να αποφορτίσουν το κλίμα με μια διάθεση ρεμβασμού, σαν οι πρωταγωνιστές να ονειροπολούν μονίμως, θέλοντας να ξεχάσουν την πραγματικότητα. Όπως όλοι όσοι πάνε σε αυτή την πόλη. 

BODY DOUBLE (1984)

Εικόνα

 
Ζουν ανάμεσα μας. Καθημερινοί άνθρωποι που η ρουτίνα της ζωής και τα προβλήματά τους δεν θα γίνουν ποτέ ταινία. Εκτός αν συμβεί κάτι αναπάντεχο. Δεν είναι τυχαίο που ο σκηνοθέτης (Brian De Palma) αμέσως μετά το Scarface, επιλέγει  να μην δουλέψει με μεγάλα ονόματα. Ουσιαστικά πρόκειται για μια σπουδή στο σινεμά με επιρροές από ταινίες του Hitchcock πασπαλισμένη με 80’s υπερβολή. Στο στόρυ, άνεργος ηθοποιός έχοντας πρόσφατα χωρίσει, δέχεται να προσέχει ένα σπίτι μέχρι να γυρίσουν οι πλούσιοι ιδιοκτήτες του. Και ερωτεύεται τη γειτόνισσα. Ή μάλλον την εικόνα της από το τηλεσκόπιο. Όπως οι θεατές, έτσι και αυτός βλέπει μέσα από τον φακό αυτό που θα εξελιχθεί σε όλα τα είδη του σινεμά. Η ταινία δρα σε πολλά επίπεδα, μια σπάνια περίπτωση που δεν παίρνει σοβαρά τον ρόλο της ενώ παράλληλα είναι δουλεμένη στην παραμικρή λεπτομέρεια. Σαν ηδονοβλεψίας Tarantino, ο σκηνοθέτης λέει την ιστορία μέσα από εικόνες, με επιρροές από σινεμά του ‘50 και μουσική New Wave. Κυρίως όμως καυτηριάζει την σημερινή κοινωνία. Πρέπει να υποδυόμαστε κάποιον άλλο για να είμαστε ο εαυτός μας, που αποτυπώνεται αριστουργηματικά στη σκηνή που ακούμε το τραγούδι Relax. Παρακολουθούμε ένα βιντεοκλίπ μέσα στην ταινία πορνό που γυρίζεται μέσα στην ίδια την ταινία, όπου ο πρωταγωνιστής υποδύεται κάποιον άλλο για να πάρει τον ρόλο και υποδύεται πάλι  κάποιον άλλο μέσα στον ρόλο, για να μπορέσει να έρθει σε αληθινό οργασμό! Γίνεται λοιπόν ο ίδιος body double… Ανελέητο κράξιμο των ηθοποιών και των σκηνοθετών, μια Melanie Griffith punk πορνοστάρ με μπλαζέ συμπεριφορά και γενικά όλα είναι στυλ. Η  προφανώς επίτηδες κακή ηθοποιία του πρωταγωνιστή και τα χαμηλής αισθητικής special effects εξυπηρετούν την ιστορία, αλλά και το ίδιο το φιλμ. Παρόλα αυτά δεν χρειάζεται να αποκωδικοποιηθούν όλα τα τρικ του σκηνοθέτη. Σε πρώτο επίπεδο είναι από μόνη της ένα υπέροχο τρελό ταξίδι, ένα ξεχασμένο είδος κωμωδίας/θρίλερ, με την κωμωδία να είναι σαφώς πιο μαύρη όσο (spoiler) σκάβουμε βαθύτερα.

EXOTICA (1994) 
 

Εικόνα

 
Ίσως η πιο κοντά σε ύφος Lynch ταινία της λίστας. Είναι μη γραμμική, έχει παντού διαπερατούς καθρέπτες και εστιάζει στην πατρική φιγούρα. Ασχολείται με τις ψευδαισθήσεις και το τίμημα που απαιτείται για να διατηρηθούν, σαν εξωτικά φυτά σε μέρη που δεν ευδοκιμούν. Τα πάντα συμβαίνουν γύρω από το κλαμπ Exotica, ένα στριπτιτζάδικο κάπου στο Τορόντο. Αμίλητοι πελάτες παρακολουθούν το show με το σκηνικό να αποπνέει μια θλίψη μοναχικών ανθρώπων πάνω και κάτω από τη σκηνή. Ο βασικός πρωταγωνιστής, ένας 45άρης εφοριακός είναι φανατικός θαυμαστής μιας χορεύτριας του κλαμπ, με τον dj να τον ζηλεύει. Η έγκυος ιδιοκτήτρια που βλέπει τα πάντα προσπαθεί να διαχειριστεί την οικογενειακή επιχείρηση και ένας ντροπαλός νεαρός προσπαθεί να βγάλει άκρη με το pet shop που κληρονόμησε από τον πατέρα  του. Ο θάνατος και οι φόροι είναι τα μόνα σίγουρα στη ζωή όπως λέγεται. Εδώ είναι αντιληπτό ότι έχουμε και τα δύο, οπότε γίνονται συναλλαγές για να γλυτώσουν τουλάχιστον από το ένα, είτε πρόκειται για λαθραία εξωτικά αυγά είτε για αναμνήσεις του παρελθόντος. Όλοι οι χαρακτήρες συνδέονται μεταξύ τους βοηθώντας/εκβιάζοντας ο ένας τον άλλο, χωρίς καν να ξέρουν τι πραγματικά τους συνδέει. Και όλοι έχουν τους λόγους τους. Αυτά θα γίνουν κατανοητά με χρήση flashback κομμάτι-κομμάτι με έναν μεθυστικό ρυθμό σκηνοθεσίας σαν strip tease. Everybody knows τραγουδάει ο Cohen ενώ η κοπέλα χορεύει. Τα travelling πλάνα και η μουσική καθορίζουν την ταυτότητα της ταινίας που θυμίζει ιεροτελεστία χωρίς να ξέρουμε αν οι ηθοποιοί θυσιάζουν ή θυσιάζονται, τουλάχιστον μέχρι το τέλος. Η σκηνή όπου ο ιδιοκτήτης pet shop παρακολουθεί όπερα με έναν τύπο που του πούλησε το εισιτήριο, ενώ εμείς παρακολουθούμε κάτι που ακόμα δεν γνωρίζουμε, είναι χαρακτηριστική ενώ παίζει και με το γεγονός ότι η όπερα και τα στριπ κλαμπ δεν έχουν τόσες διαφορές τελικά. Βασικά έχουν, γιατί το κλαμπ είναι το καθαρτήριο μεταξύ απώλειας και απαγκίστρωσης. 

RAPTURE (1991) 

Εικόνα

 
Αφού καταλήξαμε στο καθαρτήριο, δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί αυτή η ταινία. Ξεκινάει όχι με εικόνα αλλά με φωνές. Πρώτο πλάνο ένα τηλεφωνικό κέντρο όπου η Mimi Rogers επαναλαμβάνει συνεχώς τις ίδιες προτάσεις. Τα βράδια θέλοντας να ξεφύγει, πάει σε μπαρ με τον φίλο της ψάχνοντας ζευγάρια πρόθυμα για swinging. Λένε πως η επανάληψη είναι μια διαδικασία που φέρνει πιο κοντά στον θεό (κυρελεησον -κυρελεησον-κυρελεησον), οπότε έστω και με αυτόν τον παράδοξο τρόπο, δηλαδή μιλώντας κάθε μέρα με αγνώστους και κάνοντας σεξ κάθε βράδυ πάλι με αγνώστους, ένα πρωί θα ακούσει για το παιδί προφήτη και το μαργαριτάρι. Pearls before Swine! Έτσι η ηρωίδα βλέποντας το  μαργαριτάρι τατουάζ στην πλάτη μιας κοπέλας μεταμορφώνεται, αλλά ο φωτισμός της ταινίας παραμένει noir, κρατώντας αποστάσεις από τις επιλογές της. Κάπου εκεί γνωρίζει τον David Duchovny, οι παλιότεροι θα τον θυμούνται από τα X-Files και μαζί κάνουν μια ευτυχισμένη χριστιανική οικογένεια. Τα δράματα τώρα ξεκινάνε, αλλά η πίστη της θα μείνει ακέραιη. Θα το φτάσει στα άκρα, όπως και ο σκηνοθέτης όπου αντίθετα με τις περισσότερες ταινίες αυτής της θεματολογίας, δεν χρησιμοποιεί ηθικοπλαστικές ευκολίες. Και θα θέσει το ερώτημα: Η πίστη στον θεό προϋποθέτει και αγάπη; Πραγματικά μια νέα πτυχή στο αιώνιο ερώτημα, το μόνο σίγουρο είναι ότι εξόργισε πολλούς θρήσκους ή μάλλον αυτούς τους λίγους που την είδαν πριν 30 χρόνια. Βέβαια δεν είναι το μόνο θέμα που θίγεται. Η Rogers παίρνει δύναμη απορρίπτοντας όλα τα αρσενικά πρότυπα και την εξουσία και σαν αρχαία τραγωδός εισπράττει προδοσία, οπότε είναι έτοιμη για την μέγιστη απομυθοποίηση. Όταν ο κόσμος αλλάξει αυτό δεν την σοκάρει,  τώρα θέλει εξηγήσεις… Αγαπημένες σκηνές το σεξ στο μαγαζί με τα έπιπλα, το απόλυτο matrix που δείχνει πόσο αποκομμένη συναισθηματικά είναι και μια κόρνα που παρερμηνεύεται με τις επουράνιες σάλπιγγες. Τελικά, όταν ηχήσουν φαίνεται πως το αιώνιο μπορεί να είναι το χειρότερο είδος φυλακής.

 

Χαμένοι λεωφόροι

Διαβάζοντας άρθρα στο internet για τα χαρακτηριστικά του Lynchian style, που πλέον από επίθετο έχει γίνει κινηματογραφικό είδος, θα έλεγε κάποιος πως οι παραπάνω ταινίες δεν συμβαδίζουν με τα κριτήρια. Υπάρχουν αντιπροσωπευτικότερα φιλμ που μοιάζουν με του εν λόγω σκηνοθέτη, αλλά πιθανότατα σε αυτά εδώ δεν ήταν ο αυτοσκοπός ή καλύτερα η επιρροή. Όπως η αγάπη και ο έρωτας εμπεριέχουν θανάσιμα αμαρτήματα, έτσι και οι πρωταγωνιστές των ταινιών της λίστας τρέφονται από τα πάθη τους χωρίς απαραίτητα να το θέλουν ή να το γνωρίζουν την στιγμή που το κάνουν. Οι παραισθήσεις που βιώνουν δεν εμφανίζονται μπροστά τους αλλά πίσω από τα μάτια τους, με εμάς τους μόνους που βλέπουμε και από τις δυο όψεις του καθρέπτη.

Εικόνα