Εικόνα
συντάκτης: Turd Ferguson
Ο γεροπαράξενος είναι ένα άτομο που νομίζει πως η εποχή του ήταν η καλύτερη όλων των εποχών. Υπάρχουν 2 κατηγορίες. Αυτοί που κάνουν λάθος και αυτοί που είναι συνομήλικοί μου..!
Άνοιγα την τηλεόραση, περίμενα κανά μισάλεπτο να πάρει μπρος, και έβλεπα τον Jordan να καρφώνει, τον Maradona να σουτάρει (την μπάλα), τον Senna να οδηγάει, τους Guns ‘N’ Roses να ροκάρουν και τον Schwarzenegger να κάνει όλα τα παραπάνω, ευτυχώς εκτός από το να τραγουδάει. Τα 80’s, ήταν ένα καπιταλιστικό πάρτι για τον δυτικό κόσμο και όπως λέει ο Carpenter (ναι, θα τον αναφέρω σε ό,τι γράφω, κάθε φορά) δεν τελείωσαν ποτέ! Δεν θα έλεγα ότι βγήκε κάτι καινούριο στις τέχνες και τον πολιτισμό, αλλά σίγουρα ό,τι προϋπήρχε έφτασε σε οριακά επίπεδα αισθητικής, δύναμης και υπερβολής. (κιτς αλέρτ). Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα o King of Pop aka Michael Jackson που έζησε μια ζωή κάνοντας πράγματα που δεν νομίζω να επαναληφθούν ποτέ… Είχε το τεράστιο ταλέντο και την εποχή με το μέρος του. Όσο υπερβολική επιτυχία είχε τόσο εκκωφαντική ήταν η πτώση του, σαν ένας σύγχρονος Elvis. Γιατί μετά ήρθαν τα πολιτικώς ορθά 90’s, και, τι ειρωνεία, στις αρχές τους ο Jackson κατηγορήθηκε για παιδεραστία, ο Maradona για κοκαΐνη (το must ναρκωτικό των 80’s), ο Mercury των Queen πέθανε από AIDS και ο Magic Johnson (ο Νο1 σταρ του ΝΒΑ στα 80’s) ανακοίνωσε ότι πάσχει και αυτός (αλλά μέχρι σήμερα ευτυχώς την παλεύει μια χαρά). Το πάρτι τελείωσε λοιπόν. Τα 80’s όμως όχι.
Mars attacks!
Τα παιδιά θαύματα των 70’s στον κινηματογράφο, και φιλαράκια (De Palma-Scorsese-Coppola-Spielberg-Lucas), έφεραν νέα, πιο rock n roll πνοή στο σινεμά και κυριάρχησαν περίπου για τα επόμενα 25 χρόνια.
Γιγαντώθηκαν στα 80’s, την εποχή που βγήκε η επόμενη γενιά (σαν μια πανκ απάντηση) των indie/low fi σκηνοθετών όπως ο Jarmusch, οι Coen, ο Cameron (πριν γίνει ο μπλοκμπάστερ πολυ-Cameron) και ο Lynch, που λίγο πολύ πρωταγωνιστούν μέχρι και σήμερα έχοντας κάνει ταινιάρες.
Και ερχόμαστε στα 90’s. Δύσκολη φαίνεται η δουλειά για τους –τότε- νέους σκηνοθέτες με όλους τους παλιούς καλούς στα φόρτε τους. Έχουν όμως ένα μυστικό όπλο. Το βίντεο. Μεγάλωσαν με αυτό, με το MTV και τα video clip, με τις κάμερες των πατεράδων τους, με τις κασέτες που νοίκιαζαν από τα βιντεοκλάμπ και γενικά ‘’video killed the radio star’’ (το πρώτο κομμάτι που βγήκε στο MTV by the way). Αυτή η γενιά 90’s σκηνοθετών, λοιπόν, ήταν κατά την γνώμη μου τα 80’s του κινηματογράφου. Εκμεταλλεύτηκαν τις προηγούμενες γνώσεις και τις πήγαν στο (στιλιστικό) όριο! Τότε για πρώτη φορά οι περισσότερες ταινιάρες μιας δεκαετίας ήταν από νέους σκηνοθέτες, μιας και οι 70’s νέοι σκηνοθέτες που ανέφερα, μαζί με τους Lumet (Σκυλίσια Μέρα), Forman (Στη Φωλιά του Κούκου) και άλλους δεν είχαν τόσο άμεση επιτυχία, οι περισσότεροι στην ουσία ήταν 60’s.
Αυτό συνεχίστηκε ως ένα βαθμό και στις αρχές του 21ου αιώνα, με μια σειρά από ταινίες που προκαλούν ίλιγγο:
Pulp Fiction-Boogie nights-Rushmore-Memento-Sixth Sense/Unbreakable-Trainspotting-Fight Club/Seven-American Beauty-Donnie Darko-Usual Suspects-Matrix-Requiem for a Dream-Dazed and Confused-Being John Malkovic-Eternal Sunshine of the Spotless Mind-Sideways-District 9-Sex Lies and Videotapes-Kids-Shawshank Redemption- Dumb and Dumber/Τhere’s something About Marry-Clerks-American Psycho-V for Vendetta-Stock Lock and 2 Smoking Barrels-Little Miss Sunshine-Gattaca-Delicatessen
Εικόνα
Όλα καλά λοιπόν. Σχεδόν όλα, γιατί εκτός από την αισθητική σαν σε MTV video clip, οι παραπάνω σκηνοθέτες έχουν και διάρκεια video clip, μιας και όλες αυτές οι πρώιμες ταινίες τους είναι ότι καλύτερο έχουν κάνει.
Και εξηγώ: Ο Paul Thomas Anderson, μετά το Boogie Nights (μεγάλη ταινία με μεγάλες επιρροές από αριστουργήματα του Scorsese) σαν να ήθελε να αποτραβηχτεί και να αποποιηθεί την ταινία που τον ανέδειξε. Έπιασε θέματα πιο σοβαρά και μεγαλεπήβολα, με αποκορύφωμα το There Will Be Blood, που, όσο καλή ταινία και αν είναι από πλάνα, ερμηνεία πρωταγωνιστή και συμβολισμούς, δεν παύει να καταντάει μονότονη όταν βλέπουμε σε κοντινό το τεράστιο κεφάλι του Daniel Day Lewis για 3 ώρες να φωνάζει’ ‘give me all your oil-fuck ‘em all-you are not my son’’! Τίποτα δεν τον πτοεί και δεν τον αλλάζει σε όλη την ταινία. Πολύ δύσκολο concept αυτό, μιας και όταν ο πρωταγωνιστής δεν αλλάζει, συνήθως είναι κωμωδία (Forrest Gump) ή γουέστερν/ηπερήρωες που γενικά συμπαθείς τον πρωταγωνιστή όπως είναι. Παρ’ όλη τη μεγαλοπρέπεια της ταινίας και την αδιαμφισβήτητη οξυδέρκεια του σκηνοθέτη, η απόδοση του νοήματος δεν είναι τόσο κινηματογραφική, όσο θεατρική αν υποθέσουμε πως είναι μια σπουδή στις εκφράσεις του Lewis πέρα από οτιδήποτε άλλο.
Εικόνα
φιλαράκια - Anderson / Lewis
//
Δείτε ακόμη:
- Όλες οι προβολές που έχουμε συγκεντρώσει και παίζουν αυτές τις ημέρες
- Και μετά τις προβολές: Για μπύρα και μουσικές στην Ίντριγκα
//
Από την άλλη ο Wes Anderson, ενώ πάντα θα θεωρώ το Rushmore τη δική μου προσωπική καλύτερη ταινία όλες οι επόμενες μοιάζουν να είναι ένα tribute πάρτι/this is your life στον εκάστοτε (αγαπημένο) του πρωταγωνιστή και όχι ταινία.
Όσον αφορά τον Tarantino, και ξέρω πως θα διαφωνήσουν ακόμα και αυτοί που δεν σταμάτησαν να διαβάζουν στο There Will Be Blood, μου άρεσε τρελά μέχρι και το Death Proof. Τον θεωρώ 70’s, αισθητικά, και δεν νομίζω πως του ταιριάζουν τόσο τα γουέστερν όσο και οι παγκόσμιοι πόλεμοι. Μετά το κορυφαίο Pulp Fiction, σκηνοθέτησε το Jackie Brown όπου για πρώτη του φορά δεν έγραφε ο ίδιος το σενάριο. Το αποτέλεσμα δεν ήταν κακό αλλά ούτε και αυτό που περιμέναμε, οπότε και μετά από ένα μεγάλο διάλειμμα έκανε τα 2 Kill Bill και επανήλθε στα γνώριμα μονοπάτια του.
Εικόνα
Rushmore fix
Νομίζω πως οι 3 αυτοί σκηνοθέτες έχουν μια κοινή πορεία, ξεκινώντας με ένα ακατέργαστο διαμάντι, φτάνοντας στο απόγειό τους αμέσως μετά και στην τρίτη τους ταινία δοκίμασαν κάτι διαφορετικό και όχι τόσο καλό.
Κάποιοι λοιπόν ακολούθησαν πιο ακαδημαϊκά μονοπάτια, γνωρίζοντας ίσως πόσο καλοί είναι και το ιερό έργο που πρέπει να επιτελέσουν, κάποιοι συνέχισαν να κάνουν πολύ καλές ταινίες, χωρίς όμως ποτέ να ξεπεράσουν τις αρχικές τους. Και άλλοι, με σαφώς χειρότερα αποτελέσματα: σε σημείο να αναρωτιέται κανείς ‘’πώς γίνεται και ξέχασε ότι ήξερε’’ και μερικοί, όσο γρήγορα ανέβηκαν, τόσο γρήγορα ξεχάστηκαν, και τώρα κάνουν κάτι άλλο (ελπίζω όχι κριτικοί, ο χώρος είναι κορεσμένος).
Γενάρχης όλων των παραπάνω θεωρώ πώς είναι ο Ridley Scott.
Η 2η και η 3ή του ταινία ήταν το πρώτο Alien και το πρώτο Blade Runner. Σαν να λέμε ‘’ξύπνησα το πρωί και ενώ περίμενα να γίνει ο καφές ανακάλυψα τον τρόπο να μετατρέπω το τσίγκινο μπρίκι σε χρυσό και ακολούθως ανακάλυψα πως πίνοντας γλυκύ βραστό από χρυσό μπρίκι ζεις για πάντα!’’ Είναι αλχημιστής ο τύπος. Πρώην επιτυχημένος και πολύπειρος διαφημιστής ο ίδιος, αλλά με κύρια διαφορά από τους 10+ χρόνια "απογόνους" του είναι πως ούτε την "είδε" υψηλή τέχνη, ούτε μανιέρα, ούτε εύκολη λύση, αλλά τράβηξε μια πορεία παρόμοια με του έτερου πρώην videoclip-α David Fincher (δεν είναι τυχαίο πως πρώτη του ταινία ήταν το Alien 3). Με μόνη διαφορά πως ο Scott πειραματίστηκε περισσότερο, άλλαξε και πολλά είδη πέρα από στυλ, χωρίς βέβαια τα αντίστοιχα υψηλά αποτελέσματα.
Εικόνα
ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα
Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτής της 90’s+ γενιάς είναι πως δεν γυρνάνε ταινίες όσο συχνά γυρνούσαν οι παλιότεροι. Μοιάζει οξύμωρο με την έλευση πολύ καλύτερων τεχνολογιών και βοηθημάτων, αλλά π.χ. ο Altman ή ο Woody Allen μπορεί να γυρνούσαν 1 πολύ καλή ταινία τη χρονιά για πολλά συνεχόμενα χρόνια, ενώ σήμερα βρισκόμαστε κάπου στα 3-4 χρόνια στην καλύτερη των περιπτώσεων.
Λέγεται πως ένας καθοριστικός παράγοντας είναι πως πια οι σκηνοθέτες δεν είναι φιλαράκια, όπως η παλιοπαρέα των 70’s που προανέφερα. Εξαίρεση αποτελούν οι ‘’φτωχοί συγγενείς’’ Μεξικάνοι (Del Toro-Inarritu-Cuaron), όπου συχνά αναφέρονται στη φιλία τους και την βοήθεια πους τους παρέχει αυτή. Σαν έναυσμα σίγουρα βοήθησε πως είναι three amigos σε ξένη χώρα (ή έστω στην άλλη πλευρά της Καλιφόρνιας) και έτσι ανταλλάσουν γνώμες για τις ταινίες τους, πάντα εξάλλου βοηθάει μια άλλη ματιά, και ωθούν ο ένας τον άλλο, σαν ένα είδος υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ φίλων.
Εικόνα
Steven-Spielberg-Martin-Scorsese-Brian-De-Palma-George-Lucas-and-Francis-Ford-Coppola
Επίσης παρατηρείται για τους τοπ χολιγουντιανούς σκηνοθέτες η ανάγκη να φτιάξουν κάτι πιο πειραματικό, παρά να πειραματιστούν με κάτι πιο απλό. Ο Christopher Nolan μετά το ιδιαίτερο Inception και το κβαντικό Ιnterstellar σκηνοθετεί το Dunkirk, μια ταινία ουσιαστικά χωρίς πρωταγωνιστή. Με το ίδιο σκεπτικό ο Scorsese μετά το Mean Streets δεν θα έπρεπε να κάνει τα Taxi Driver, Goodfellas, Casino παρά μόνο τον Τελευταίο Πειρασμό (ταινιάρα) και πάνω.
Ο Spielberg, δηλαδή ο ορισμός του blockbuster σκηνοθέτη, πόσες διαφορετικές ταινίες και αν έχει κάνει! Σαγόνια καρχαρία-Ε.Τ.-Ιντιάνα Τζόουνς-Τζουράσικ παρκ. Και εκεί που θα έλεγε κάποιος πως έκανε το Schindler’s List για να πάρει το πολυπόθητο αγαλματίδιο, αλλάζει τελείως καριέρα στα μισογεράματα και δίνει το Saving Private Ryan και Catch me if you Can, χωρίς να σταματά να πειραματίζεται με άλλα είδη στα μεσοδιαστήματα των παραπάνω επιτυχιών του. Ο David Cronenberg τα ίδια. Μετά από τόσα ψυχεδελικά θρίλερ, ξαφνικά δίνει το Τέλος της Βίας και το Eastern Promises. Χίλιες φορές να δω μια κλασική ταινία, π.χ. δράσης, με την ματιά ενός καλού σκηνοθέτη, παρά την εκ νέου ανακάλυψη της έβδομης τέχνης. Ή θα είναι μάρβελ κόμικς ή ο Daniel Day Lewis μόδιστρος με φυσικούς φωτισμούς στο Phantom Thread του P.T. Anderson (μακάρι να είναι καλή ταινία βέβαια, την περιμένω).
Δείτε ακόμη
//
Δείτε ακόμη:
- Μια αναδρομή στην τέχνη της κινούμενης εικόνας
- Ο ιστορικός κινηματογράφος ΑΑΒΟΡΑ της Νεάπολης. Αφιέρωμα!
//
Anyway, όσο περιμένω αυτή και την καινούρια ταινία του Martin Mcdonagh να βγούνε, σκέφτομαι πως οι τελευταίες ταινιάρες που έχω δει είναι το Birdman, το Blue Jasmine και το Carnage, από δύο 70άρηδες και έναν Μεξικάνο και δεν ξέρω, μπορεί να είμαι υπερβολικός επειδή αγαπώ το αμερικάνικο σινεμά, αλλά νιώθω πως οι μεγάλοι "video clip era" σκηνοθέτες πλέον είναι αποκομμένοι από τον κόσμο και προσηλωμένοι στο μεγάλο έργο τους παρέα με χιλιάδες gadget, προγράμματα μοντάζ και το wikipedia για την απαραίτητη έρευνα, σαν τον J.F. Sebastian από το Blade Runner (το πρώτο, το καλό μην ξεχνιόμαστε).
Πάντα θα πάω πρώτος να δω την νέα ταινία τους, μιας και λόγω αυτής της γενιάς κόλλησα, αλλά ακόμα και πρόσφατα απογοητεύτηκα με το πομπώδες Mother του Aronofsky και ας σταματήσω εδώ καλύτερα την γκρίνια, πριν μιλήσω για τον άλλοτε αγαπημένο μου Refn (Drive, Pusher trilogy) απλά να πω μια ατάκα του υπερκούλ Μίλο από τα την τριλογία Pusher:
New generation? And who might that be?
*κεντρική φώτο/ illustration της mariebergeron
συντάκτης: Turd Ferguson
Ακολουθήστε το inExarchia στο facebook, instagram, twitter, youtube
